بسم الله الرحمن الرحیم * وبلاگ شخصی * آیت پیمان

نظریات و دیدگاهها و مقالات و آثار و زندگی نامه و سوابق آیت پیمان

بسم الله الرحمن الرحیم * وبلاگ شخصی * آیت پیمان

نظریات و دیدگاهها و مقالات و آثار و زندگی نامه و سوابق آیت پیمان

بسم الله الرحمن الرحیم *  وبلاگ شخصی  * آیت پیمان

نظریات و دیدگاهها و مقالات و آثار و زندگی نامه و سوابق و تجارب و یادداشت ها و سفرنامه های آقای آیت پیمان دبیر شورای دین پژوهان کشور اختصاص دارد.

۱ مطلب در اسفند ۱۳۹۲ ثبت شده است

۲۶
اسفند

در آستانه باز¬گشایی دبیرخانه شوراى دین¬پژوهان کشور و دوره جدید انتخاب و معرفى و مراسم تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین توسط دبیرخانه دین¬پژوهان کشور، مصاحبه زیر با جناب آقای آیت پیمان صورت گرفته است که خلاصه آن تقدیم می گردد.

متن مصاحبه  با آقای آیت پیمان، مدیرمحترم دبیرخانه دین پژوهان کشور:

 ضرورت طرح تأسیس دبیرخانه دین پژوهان کشور  چیست ؟ و برای نخستین بار به چه منظور و چگونه ایجاد شد؟
پس از انقلاب اسلامی، به دلیل شرایط ویژه کشور و وجود برخی از اولویت ها و ضرورت ها، توجه عمده پژوهشگران معطوف به تأمین نیازهای ناشی از شرایط ویژه انقلاب و جنگ  بود و طبیعی است که پژوهش در ابعاد گوناگون آن تحت الشعاع مسائل مذکور قرار داشت.پس از پایان جنگ و عادی شدن اوضاع و بازنگری در نیازها و اولویت ها، تحول در عرصه-های گوناگون نیز اجتناب ناپذیر می نمود، به خصوص در زمینه پژوهش های دینی که در شرایط جدید در قالب نهادهای سنتی و مدنی شکل تازه¬ای به خود گرفته بود، و از نابسامانی، موازی کاری، ناهماهنگی و عدم تناسب با مقتضیات زمان رنج می برد. از این رو نخستین « کنگره دین پژوهان» به پیشنهاد اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم و با حمایت وزارت فرهنگ وارشاد اسلامى با حضور اندیشمندان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه در آذرماه  ١٣٧٨ برگزار گردید و در آن  کنگره موانع، مشکلات، آسیب ها و بایسته های پژوهش دینی مورد بحث و بررسی و تبادل نظر قرار گرفت.
 رهیافت های این کنگره، ضرورت هماهنگی، بهینه کردن اطلاع رسانی، پشتیبانی از دین پژوهی و مشکلات فراروی آن را در مراکز دین پژوهی و دین پژوهان آشکار ساخت. از این رو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به منظور ژرفایی و گسترش فرهنگ دینی، طرح تشکیل دبیرخانه دین¬پژوهان کشور را در دستور کار خود قرار داد . متعاقب آن تصمیم، دبیر و شورایی مرکب از مسئولان نهادهای پژوهشی و پژوهشگران دینی از سوی وزیر وقت، زیر عنوان « شورای برنامه ریزی دین پژوهان کشور» منصوب شدند و دبیرخانه در سال ١٣٧٨ کار خود را رسماً آغاز کرد. این نهاد تا سال ١٣٨٥ کاملا فعال بود وسالانه توافق¬نامه حمایت با وزارت ارشاد اسلامى داشت، ولى مع الاسف در آغاز دولت نهم به دلیل افزایش اختلاف سلایق با دولت-مردان ذیربط، همکارى¬هاى وزارت ارشاد اسلامى قطع و راکد شد ونهایتا دبیرخانه از دولت منفک وبه صورت هیأت امنایی و غیر دولتى ثبت گردید، ولى باز هم به دلیل عدم حمایت تا پایان دولت دهم فعال نشد. اکنون  با مدیریت جدید مجددا در صدد فعال سازى آن  برآمده ایم. لازم است در آغاز کلام از تلاش وخدمات ارزشمند هیات امنا وهیأت مدیره و بخصوص از نقش اصلى و زحمات پرثمر محقق اندیشمند، استاد محمد جواد صاحبى، مدیرسابق دبیرخانه و رئیس فعلى شوراى علمى دین¬پژوهان تشکر و قدردانى نمایم.
زمینه های فعالیت این دبیرخانه چگونه تعریف شد؟
دبیرخانه از بدو تأسیس اهداف ذیل را در دستور کار خود قرار داد:اطلاع رسانی به محققان و مراکز دین پژوهی جهت تعمیق، شناسایی اولویت ها و نیازهای پژوهشی دینی؛ زمینه سازی جهت ایجاد هماهنگی میان مراکز پژوهشی و پژوهشگران دینی؛  یافتن راه کارهای قانونی برای حمایت از محققان و مراکز دین پژوهی و توسعه و ترویج آنان؛ برنامه ریزی برای تأسیس مراکز و پایگاه های اطلاع رسانی تخصصی دینی؛ داورى علمى وانتخاب ومعرفى پژوهش ها وپژوهشگران برتر و الگو دهى در عرصه دین پژوهى.
حوزه دین پژوهی ایران را در مقایسه با دنیای غرب چگونه ارزیابی می کنید؟
این یک حقیقت است که پژوهش های دینی باید بر اصول علمی استوار باشد و به دور از جنبه های احساسی و تبلیغی انجام گیرد. پژوهش در کشور ما هنوز بسیار نحیف است و دید علمی و نگرش محققانه اصیل در این مقوله کمرنگ است. چنان که فرهنگ سنتی هنوز بر بسیاری از مراکز پژوهشی کشور ما حاکم است و پژوهش¬های میدانی هنوز نتوانسته راهی باز کند و از پژوهش های کتابخانه اى چندان فراتر نرفته ایم. با چنین ضعف هایی است که صراحتاً می¬توانیم بگوییم که در حوزه دین-پژوهی حداقل نیم قرن از دنیای غرب عقب هستیم. البته متدهای پژوهش، به تازگی مورد توجه قرار گرفته و در دهه کنونى و بخصوص سالهاىاخیرشاهد رشد و توسعه و ارتقاء در این حوزه هستیم، نسلی از پژوهشگران دینی، تربیت شده اند که با آشنایی و آگاهی از دانش جدید، و روش های علمی و نیازهای زمان و با ابزار وتکنولوژى نو وارد این عرصه گردیده اند، که مسلماً این موج نو نیز اگر درست هدایت و مدیریت نشود، آسیب پذیرشده و به بیراهه کشانده خواهد شد.
موانع و مشکلات دین پژوهی در کشور چیست؟
محققان و مؤلفان ما که صاحب نگرش علمی و دینی ما با مشکلات جدی روبرو هستند: سرمایه¬گذاری در مورد چاپ کتاب-های علمی و دینی با توجه به اینکه مخاطبان این¬گونه کتاب¬ها قشری خاص هستند، بسیار کم است. حق تألیف مؤلفان این کتاب ها نیز نسبت به دیگر کتب بسیار اندک و شانس چاپ آثارشان نیز کمتر است. متأسفانه هنوز در میان بسیاری از ناشران کشور چاپ کتاب های طلسم و طالع بینی و خرافه انگاری را بر چاپ یک کتاب پژوهشی که در پی شکافتن و بازشناسی حقیقت ها و باورهاست ترجیع می دهند. چنین فضایی حاکمی مؤلفان را به سوی کارهای بازاری و عامه پسند می کشاند که این یک خطر بسیار بسیار بزرگ است. رفع این معضلات نیازمند عزم جدی است.
از طرف دیگر امروزه انگیزه های معنوی به خصوص در سطوح عالی و مدیران علمی و فکری کاهش یافته و امور بیشتر با معیار مادی سنجیده می¬شود و این افول انگیزه های معنوی در کسب و تولید علم در حوزه¬ها و دانشگاها بسیار ملموس است، به گونه ای که طبق آمار موجود از هر 5 نفر عضو هیأت علمی دانشگاه¬ها فقط یک نفر به تحقیق و پژوهش می پردازد و از این پژوهش¬ها تعداد بسیار کمی دارای موضوعات ابتکاری می باشد و این برای جامعه ما باور سوز است و یک زنگ خطر برای جامعه علمی و به ویژه دینی است.
آفت مهم دیگر، سیاست زدگی است. متأسفانه امروز از دریچه منافع حزبی و سیاسی و جناحی به مسائل دینی نگریسته و تحلیل می شود و سیاست¬زدگی بر جامعه دینی سایه انداخته و بسیاری از سیاستمداران و سیاست¬زدگان با شگردهایی که دارند بر جامعه دینی و علمی تأثیر می¬گذارند و کارهای بسیار سستی را به نام دین منتشر می¬کنند. در صورتی که علمای سابق به اینگونه آسیب¬ها توجه داشتند و جلوی آن را می¬گرفتند در حالی که امروزه کمتر عالمی را می¬بینم که مانند شهید مطهری شهید بهشتی و علامه طباطبایی دارای ژرفایی و تأثیر¬گذاری باشد.
مشکل بزرگتر جامعه علمی و دینی ما نقد¬گریزی است و برخی از مدعیان دین¬مداری از پرسش، چالش و نقد می¬ترسند. نظرهای مخالف خود را بر نمی¬تابند و در برابر آنها با عصبانیت و بی¬حوصلگی و خشونت به موضع¬گیری می¬پردازند. همین فقدان سعه صدر مدیران دینی از موانع بزرگ دین¬پژوهی است.
آیا پژوهش¬های دینی در ایران مطابق با نیازها و ضرورت¬های واقعی جامعه است؟
مسلماً نه! البته این بدان معنا نیست که کاری صورت نمی¬گیرد، انصاف این است که ده¬ها و صدها مؤسسه پژوهشی در حوزه دین فعال هستند و هر کدام تلاش می¬کنند پرسش¬ها و چالش¬هایی را پوشش دهند، اکنون در بخش فقه و حقوق، فلسفه و کلام، پژوهش¬های حدیثی و قرآنی و تاریخ و سیره، کارهای بزرگ و مفیدی انجام می¬شود، اما نظر به گستردگی شبکه ارتباطات جهانی، این تلاش¬ها پاسخگوی پرسش¬ها، شبهات و چالش¬های معاصر نیست باید برنامه ریزی دقیق تر، ونظم و مدیریت بهتر و اطلاعات بیشتر و به¬روزتری را همگی پذیرا باشیم. ما هم از جهت داخلی به جهت وجود حکومت دینی و نهادهای تشکیل دهنده آن و هم به جهت حضور نسلی پرنشاط و پرسشگر و هم به جهت هجوم گسترده و بی امان مخالفان و منتقدان و معاندان و مطالبات حق¬جویان، باید پیوند و ارتباط خود را با دست¬آوردهای دین¬پژوهشی دنیای غرب و عرب بیشتر کنیم و البته به اقتباس بسنده نکنیم و به تولید آثار عمیق و مفید و راه گشا بپردازیم.
بسیاری از محققین معتقدند نواندیشی دینی و احیای تفکر دینی در شرایط کنونی یک ضرورت است، در این زمینه چه کارهایی انجام شده است؟
این مطلب تازه¬ای نیست، ما همیشه برای ایجاد شادابی و طراوت و همگام کردن معرفت دینی با مقتضیات زمان، نیاز به بازخوانی متون و نصوص دینی و برداشت¬ها و فهم جدیدی از اسلام داریم. دعوی جاودانگی و جهانی بودن این دین را باید با ارائه درست و دقیق و تفسیرهای مناسب از آن اثبات کرد. اکنون در جهان عرب این نگرش رو به گسترش و ژرفایی دارد. کتاب¬هایی که در زمینه¬های گوناگون منتشر می شود حاکی از این نواندیشی است. دانشمندان دینی ما در گذشته به ویژه در این نیم قرن اخیر، در تماسی نزدیک با روشنفکران و فرهیختگان جامعه ابتکار عمل را در دست می¬گرفتند و گروه¬های مخالف و معاند را با دلیل و برهان، منفعل کرده، به حاشیه می¬راندند. اما متأسفانه اکنون عرصه قدرت و سیاست، مجال ژرفایی و خلاقیت علمی و عملی را از نخبگان دینی گرفته است و به همین جهت برخی منفعلانه در پی حوادث جزئی، مصالح کلی را به مسلخ می کشند.
نسل جدید پرسش¬های بسیاری در حوزه دین دارند که بی¬پاسخ مانده است، دبیرخانه دین پژوهان در این زمینه چه فعالیتی انجام داده است؟
معمولاً دبیرخانه یک تشکیلات ستادی است، لذا برای تحقق اهداف مورد نظر رأساً به تولید اقدام نمی¬کند و بیشتر در زمینه-سازی و ایجاد بستر مناسب برای پاسخ به نیازهای این عصر و نسل کوشش می¬کند. کارهای تولیدی دبیر¬خانه هم بیشتر جنبه اطلاع¬رسانی دارد. ما تلاش می¬کنیم که پرسش¬ها، چالش¬ها، واقعیت¬ها، ضرورت¬ها و اولویت¬ها را از طریق نشست¬ها، همایش-ها، و خبرنامه و سایر منشورات به پژوهشگران حوزه دین منتقل کنیم و به نظر می رسد در این زمینه چندان بی توفیق نبوده ایم، برای اینکه در پی انعکاس واقعیت ها به متولیان امور و متصدیان مراکز دین پژوهی و پژوهشگران مستعد، ما شاهد تغییر رویکردها و تأسیس مراکز جدیدی برای پاسخ به پرسش¬ها و چالش¬ها موجود هستیم. قدردانی و تشویق و تجلیل و حمایت دبیرخانه از پژوهش¬های مفید و روزآمد نیز گام دیگری در ترغیب محققان علوم¬دینی به سوی پرکردن خلأهای فکری و پاسخگویی به پرسش¬های نوین بوده است.
در حال حاضر اولویت¬های پژوهشی دینی در کشور چیست؟
تشخیص نیازها و اولویت¬ها، تنها با به کار بستن متدهای علمی میسر است. ما می¬بایست از پژوهش¬های میدانی در این زمینه بهره¬مند شویم، گرچه پژوهش¬های برون دینی که از مراکز و استان¬های مختلف به دبیرخانه ارسال می شود، تا حد زیادی به این مهم کمک می کند گرچه بی¬تردید این مقدار کافی نیست و باید برنامه¬ریزی علمی دقیق¬تری طراحی شود که البته مستلزم حمایت متولیان امور دینی و مدیران و مقامات بلند پایه نظام اسلامی است، ولی اجمالاً تحقیقات به عمل آمده نشانگر آن است. که برخی از پرسش ها، بازتاب رفتارهای نامناسب گروهی از مدعیان است که با نام دین، سلیقه¬ها و منش¬های خود را بر جامعه تحمیل می¬کنند و چهره خشن و ناخوشایندی از اسلام برای نسل امروز به تصویر می¬کشند. شماری از پرسش¬ها نیز عکس¬العمل نابهنجاری¬های جامعه و ناکارآمدی برخی از نهادهای رسمی است و البته آنچه که افراد و طیف¬های فکری و فرهنگی بیگانه از طریق شبکه جهانی ارتباطات در اشکال گوناگون پراکنده می¬سازند در این زمینه بی¬تأثیر نیست. لذا پرسش-های برآمده از این نابهنجاری¬ها و بدرفتاری¬ها و ناکارآمدی¬ها، پاسخ علمی و برداشتن گام¬های جدی در اصلاح عمل اجتماعی می¬طلبد. اما شماری از پرسش¬ها نتیجه تحولات دنیای مدرن، و ورود فرهنگ¬های بیگانه و یا زاییده کنجکاوی¬های ذهن بشر است و نیاز به پاسخ علمی و تخصصی دارد. پاسخ این پرسش¬ها هم برخی به تبیین این موضوع برمی¬گردد که اولاً میان واقعیت¬های زندگی و عمل متدینان و یا متظاهران به مذهب، با حقایق نورانی اسلام، تفکیک قائل شویم. ثانیاً به این نکته تأکید شود که برداشت¬های افراد و جناح¬های فکری و سیاسی از دین، لزوماً مساوی با گوهر دین نیست. ولی به هر حال آنچه که به عنوان ناکارآمدی دین و یا تضاد و ناهمسازگاری آن با علم و عقل و نیازهای فردی و اجتماعی بشر مطرح می¬گردد باید مورد بررسی قرارگیرد و بدآنها پاسخ مستدل و علمی و روشمند داد.
وجود خرافات و برگ و سازها و پیرایه¬هایی که به اسلام بسته شده ، پرسش¬های بسیاری را نیز افزوده است که تحقیق و جست و جو برای آشکار کردن جوهر اسلام و حقیقت دین و ارائه معارف دینی در شکل و زبان و ادبیاتی متناسب را در اولویت قرار داده است. همسازگری اسلام با مقتضیات عصر، و الزامات دنیای جدید، بویژه در عرصه مسائل حقوقی از موضوعات بسیار مهمی است که شایسته است مراکز و مؤسسات دین پژوهی به طور جدی بدان بپردازند.
نتایج به دست آمده از کنگره¬هاى سالانه دین پژوهان را در طی سال¬های برگزار شده بررسی کنید؟
ما پس از انجام هر کنگره و نشست علمی از طریق برگه های نظرسنجی و مکاتبه، به دریافت اظهار¬نظرهای مخاطبان و صاحب¬نظران حوزه دین¬پژوهی در خصوص کنگره¬های برگزار شده می¬پردازیم. این ارزیابی¬ها و نظرسنجی¬ها نشان می دهد نتایج به دست آمده از کنگره¬های گذشته تا حد بالایی مؤثر و مثبت بوده است. ضمن اینکه اگر شما عناوین همایش¬هایی را که دبیرخانه دین پژوهان در این چند دوره برگزار کرده است ببینید، خود این عناوین گویا و پاسخگوی پرسش شماست. کنگره نخست با عنوان ((موانع، کاستی¬ها و بایسته¬های دین¬پژوهی)) تشکیل شد و برای نخستین بار، برخی دین¬پژوهان معروف و فعال کشور فرصت یافتند تا فهرستی از موانع و مشکلات و بایسته¬های عرصه دین¬پژوهی را فهرست نمایند. حضرات و آیات الله جوادی آملی، استاد کاظم مدیرشانه چی، و استادانی چون مصطفی ملکیان، دکتر احمد احمدی، دکتر مهدی گلشنی، دکتر مهدی محسنیان راد، و عطاءالله مهاجرانی و احمد مسجد جامعی از شمار افرادی بودند که در این همایش سخنرانی کردند. و موضوعاتی چون اطلاع¬رسانی به مراکز پژوهشی، حوزه¬های علمیه و پژوهش¬های دینی، دشواری¬های دین¬پژوهی، سرعت بخشیدن به پاسخ¬های شبهات¬دینی، اهمیت و فضیلت پژوهش¬دینی، سیاست¬های دولت در حوزه دین پژوهی، مشکلات و موانع و بایسته¬های دین¬پژوهی را مورد بررسی و تحلیل قرار دادند.
در دومین کنگره، نیز گروهی از محققان، موضوعاتی چون، دین¬پژوهی و اقتضائات نوین، طبقه¬بندی شبهات¬دینی، آسیب-شناسی دین¬پژوهی معاصر، ایمان و دین¬شناسی تاریخی، نواندیشی¬دینی معاصر و رسالت حوزه، متدلوژی تحقیقات در علوم دینی، اینترنت و نیازهای نوین، را مورد بحث قرار دادند.
در سومین کنگره که موضوع آن « مناسبات دین و فرهنگ در جامعه ایران » بود، مقالات بسیاری از سراسر کشور به دبیرخانه رسید، که گزیده¬ای از آنها در دو جلد و در هزار صفحه منتشر گردید. البته تنوع موضوعات در همایش یاد شده گسترده و بعضاً حاوی نکات بدیع بود.
کنگره چهارم نیز با عنوان « جهانی شدن و دین; فرصت ها و چالش ها »  برگزار گردید، بسیار مهم بود، زیراتأثیر مهم¬ترین رویداد قرن بر معرفت دینی و زندگی و عمل مسلمانان بی¬تردید حائز اهمیت خواهد بود. به ویژه آن که دو مسأله جهانی شدن و جهانی¬سازی با همه تفاوت¬هایی که دارند، چه به عنوان (( پروژه جهان سرمایه داری )) و چه به عنوان (( فرایند گسترش مدرنیسم و شبکه ارتباطاتی ))، چالش¬های بزرگی را پیش روی متدینان و دین¬پژوهان قرار داده¬اند. از جمله مباحث کنگره چهارم، ((چالش دین وجهانى شدن ودعوى حکومت جهانى اسلام و،،،،،، )) بود که تا حد خوبی تبیین گردید،
از دست آوردهاى این کنگره هاى علمى مجموعه اى از کتب حاوى سخنرانى ها و ومقالات ونقدونظرها است که منتشر شده ودر دسترس عموم قرار گرفته اند.
طرح¬های در دست اجرای دبیرخانه را معرفی کنید؟
برنامه در دست اقدام دبیرخانه در حال حاضر شامل موارد زیر می¬باشد: تداوم برگزاری کنگره دین¬پژوهان با عنوان موضوعات تخصصى ضرورى ومورد چالش در عرصه علمى ومعرفتى.
- برگزاری  مراسم  سالانه تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین و انتخاب پژوهش¬دینی برگزیده سال.
 ادامه انتشار خبرنامه دین¬پژوهان.- 
- برگزاری نشست¬های علمی تخصصی در  قم و دیگر استان¬ها ودر مراکز¬ اسلامى ودانشگاههاى خارج کشور.
- انتشار مجموعه مقالات و سخنرانی¬های نشست¬ها و کنگره¬های دبیرخانه.
- حمایت از پژوهش¬های دینی¬کاربردی. وانجام پژوهى¬هاى میدانى داراى اولویت.
زمینه¬سازی جهت حضور فعال محققان دینی در عرصه¬های مورد نیاز کشور.- 
- راه¬اندازی بانک اطلاعات جامع پژوهشگران فعال حوزه دین¬پژوهی کشور.
تعامل و همکارى  علمى با مراکز¬پژوهشى حوزه¬هاى علمیه ودانشگاههاى ایران وجهان.-
- آموزش پژوهشگران دینى با رویکرد  به روش¬ها وابزار و شبهات جدید.
در پایان آمار مختصری از تعداد مراکز¬پژوهشی و محققینی که زیر نظر دبیرخانه فعالیت می¬کنند و همینطور پژوهش¬های انجام شده بیان فرمایید؟
ما یک نهاد برنامه¬ریز و اطلاع¬رسان در حد امکانات و اختیارات محدود هستیم و در تولید پژوهش¬های علمی و دینی  نظارت ومسؤولیتی نداریم، مگر اینکه به اطلاع¬رسانی و زمینه¬سازی برای رشد و ارتقاء پژوهش¬دینی کمک کند، اما مجموعه مقالاتی که به مناسبت کنگره سفارش داده می شود و یا پژوهش¬هایی که به عنوان شرکت در مراسم « تجلیل از پژوهشگران حوزه دین » به این دبیرخانه ارسال می¬گردد، رقم بسیار قابل توجهی است. البته ما با اغلب مراکز دین¬پژوهی داخل و جمع کثیری از محققان دینی ارتباط نزدیک داریم و تلاش می¬کنیم که با آگاهی¬هایی که از استعدادهای گوناگون به دست می¬آوریم، پژوهشگران و مراکز¬پژوهشی را با هم پیوند دهیم. حضور گسترده و محققان و اندیشوران دینی، در برنامه¬ها و همایش¬های پیاپی این دبیرخانه، خود مؤید این مدعاست، چنانکه در سال¬هاى فعالیت  وپیرو فراخوان¬هاى دبیرخانه دین¬پژوهان، در هر سال  حدود 250 اثر پژوهشی دریافت شده است  و همواره  از رشد کیفی وکمی چشمگیری نسبت به سال¬های پیشین بر خوردار بوده است.
از این تعداد بیشتر¬ین انها یعنی حدود 15 درصد در رشته «فلسفه و کلام» و همین تعداد در رشته «فقه و حقوق» می باشد که نشان از رویکرد پژوهشگران حوزه دین به موضوعات یاد شده دارد.
- رشته ((علوم قرآنی و تفسیر» در مرتبه بعدی و رشته¬های «عرفان و اخلاق)) «تاریخ اسلام» و «جامعه شناسی دینى)) در رتبه هاى بعد می¬باشند.
برخی از این آثار میان رشته ای و یا با گرایش فرهنگی  _
 .- اجتماعی، نگاشته شده است که به بخش پژوهش¬های فرهنگی ارسال شده است
- با سپاس از این که در مصاحبه شرکت فرمودید و اطلاعات ارزشمندی در خصوص دبیرخانه دین پژوهان کشور در اختیار ما قرار دادید.
- من هم از شما و همکارانتان سپاسگزارم.

  • دبیرخانه دین پژوهان