بسم الله الرحمن الرحیم * وبلاگ شخصی * آیت پیمان

نظریات و دیدگاهها و مقالات و آثار و زندگی نامه و سوابق آیت پیمان

بسم الله الرحمن الرحیم * وبلاگ شخصی * آیت پیمان

نظریات و دیدگاهها و مقالات و آثار و زندگی نامه و سوابق آیت پیمان

بسم الله الرحمن الرحیم *  وبلاگ شخصی  * آیت پیمان

نظریات و دیدگاهها و مقالات و آثار و زندگی نامه و سوابق و تجارب و یادداشت ها و سفرنامه های آقای آیت پیمان دبیر شورای دین پژوهان کشور اختصاص دارد.

۲۲
ارديبهشت

 

جناب‏عالى که مسئولیت برگزارى دومین همایش حماسۀ حسینى را با موضوع اخلاق و معنویت در حماسۀ حسینى را برعهده دارید، میزان استقبال و تأثیر گذارى همایش اول را چگونه می دانید؟

با فضل پروردگار و عنایت سیدالشهدا(ع) در اولین کنگره علمى حماسۀ حسینى(ع) توفیق یافتیم با اهتمام عاشورا پژوهان و محققین برجسته حوزه و دانشگاه حرکتى علمى و پژوهشى را در زمینه تبیین اهداف و انگیزه‏ها و تحلیل وقایع نهضت عاشورا به‏طور مؤثر انجام دهیم .

در سال نخست مجموعه‏اى از مقالات اندیشمندان و سخنرانى عالمان برجسته که خود صاحب تألیفات عاشورا پژوهى هستند ارائه گردید . همچنین از مقام علمى عاشورا پژوه سترگ مرحوم علامه میرزا خلیل کمره‏اى تجلیل به عمل آمد و موسوعۀ 8 جلدى «عنصر شجاعت: 72 تن و یک تن» و کتاب «یک شب و روز عاشوراى» آن مرحوم و متن سخنرانى‏هاى وى بخصوص در تجلیل از مقام شیخ طوسى(ره) به عنوان منشورات کنگره از سوى دبیرخانۀ کنگره انتشار یافت و با استقبال و تجدید چاپ مواجه شدند .

کنگرۀ نخست در سال 1390 ، به نتایج ارزنده‏اى در تحلیل و بررسى وقایع عاشورا و پاسخ گویى به سؤالات و شبهات پیرامون فلسفه و اهداف حماسۀ حسینى(ع) دست یافت و آثار آن کنگره در سایت‏هاى اینترنتى و در تجدید چاپ‏هاى متعدد به علاقه‏مندان عرضه شد و برخى از آثار به زبان‏هاى مختلف ترجمه و منتشر گردید .

در مجموع صاحب نظران و علما و محققین ، مؤثر بودن کنگرۀ علمى حماسۀ حسینی را تحسین نمودند و مشوّق ما در استمرار این حرکت الهی هستند .

 

از کنگرۀ پیش رو چه نتایجى را انتظار دارید؟

در دومین کنگرۀ حماسۀ حسینی به عظیم‏ترین بعد نهضت سیدالشهدا(ع) ، یعنى بعد معنویت و اخلاق در نهضت حسینى پرداخته‏ایم؛ زیرا تمامى اهداف حرکت امام ناظر و مؤید این بعد است . تاکنون به جنبه‏هاى سیاسى و اجتماعى نهضت سیدالشهدا(ع) و جنبۀ ظلم‏ستیزى آن بیشتر پرداخته شده است و اهداف معنوى و اخلاقى و عرفانى امام(ع) کم‏تر تحلیل و تبیین شده است .

جوهر حرکت سیدالشهدا(ع) مبتنى بر شئون امامت آن حضرت است که اگر آنها را خلاصه بیان کنیم ، شامل تبیین و تفسیر و شرح قرآن و سنت پیامبر(ص) و حفظ و نگهدارى دین از انحراف و نابودى و تلاش براى تحقق همه ابعاد دین در جامعه و ارائه الگوى عملى به امّت مى‏شود و امام مدافع همۀ این حریم‏هاست .

انتظار ما این بوده است که اندیشمندان و محقّقان برجستۀ حوزه و دانشگاه بعد معنوى و تربیتى و اخلاقى سیره سیدالشهدا(ع) و یاران پاکبازش را تبیین کنند و شخصیت‏شناسى اصحاب سیدالشهدا(ع) را به زبان روز به نسل تشنۀ حقایق دین عرضه کنند . این هدف به تناسب زمان لحاظ شده است و امروز در جوامع اسلامى و بخصوص در کشور ما که مرکز تشیّع است ، براى پر کردن خلأ اخلاقى و معنوى موجود به این بعد از فرهنگ عاشورا سخت محتاج هستیم که مهم‏ترین هدف ما در کنگرۀ دوم است .

 

برنامه‏ها و تولیدات همایش اخلاق و معنویت در حماسۀ حسینى چیست و در همایش قبل چه آثارى تولید شد؟

در کنگرۀ قبل مجموعه مقالات منتخب که عمده آن به قلم پژوهشگران صاحب نام و برجسته عرضه شد ، همچنین هشت جلد از آثار گرانقدر عالم ربانى مرحوم آیة الله میرزا خلیل کمره‏اى و ویژه‏نامه‏هاى علمى کنگره شامل گفتگوها و مصاحبه‏ها و کتابشناسى عاشورا در پنجاه سال اخیر و چکیدۀ مقالات تخصصى انتشار یافت و هم‏اکنون در صدد هستیم که گزارشى علمى از میزگردها و سخنرانى‏هاى شخصیت‏هاى کنگره هم براى تکمیل کار ارائه نماییم .

امّا در کنگرۀ دوّم کار علمى بسیار تخصصى‏تر و کیفی تر تحقق یافته است و مقالات کنگره از نظر تعداد و از نظر علمى بیشتر و تخصصى‏تر از دورۀ قبل است که گزیدۀ آنها منتشر خواهد شد . در این دوره همان‏گونه که اعلام شده است ، به مدت یک سال روى آثار فاخر و ارزشمند عاشورا پژوه سترگ مرحوم حجة الاسلام والمسلمین استاد محمدابراهیم آیتى(ره)کار تحقیقى و پژوهشى انجام شد و علاوه بر تجلیل از شخصیت این مورّخ و تحلیل گر بی نظیر ، آثار عاشورایى احیا شده آن بزرگوار از ثمرات ماندگار دومین کنگرۀ حماسۀ حسینى خواهد بود . در ویژه‏نامه کنگره نیز گزارش‏هاى علمى و مصاحبه‏ها و چکیدۀ مقالات و مطالب سودمندى عرضه خواهد شد .

همچنین سه تن از شخصیت‏هاى علمى صاحب اثر و تحقیق در زمینۀ اخلاق و عرفان و معنویت و تربیت در افتتاحیه و اختتامیه سخنرانى خواهند کرد . ده مقالۀ برگزیده از مجموعه مقالات رسیده به کنگره از سوى محققان صاحب‏نظر ارائه خواهد شد . میزگرد تخصصى اندیشمندان نیز بر محتواى این کنگره خواهد افزود . ان شاء الله مجموعه آثار کنگره‏هاى حماسۀ حسینى در هر دو سال یک بار به صورت نرم‏افزار ویژه نیز تولید و عرضه خواهد شد .

 

در برنامه‏هاى مؤسسات دارالمعارف، دارالعرفان و هدایت، تداوم همایش‏هاى حسینى پیش‏بینى شده است. چه عواملى مؤسسه را به برگزارى چنین همایش‏هایى ترقیب کرده است؟

پیش از این گفته شد که نقش احیاگری و تأثیر گذارى حماسۀ حسینى در حفظ و تداوم اساس دین و مانع شدن آن از انحراف و انحطاط مسلّمى که بنى‏امیه و بنى‏مروان آغاز کرده بودند و سپس الهام بخشی این حماسۀ جاوید و یگانه در تاریخ بشر براى همۀ نهضت‏ها و حرکت‏هاى دینى و رهایى‏بخش و حق‏طلبانه بر کسى پوشیده نیست . به همین دلیل مؤسسۀ دارالمعارف شیعى و مراکز تخصصى تابعۀ آن با اشراف عالمى ربانى است که خود نیم قرن مروّج و مبیّن و مبلّغ و مفسّر فرهنگ سیدالشهدا(ع) و تحلیل‏گر حادثۀ عظیم عاشورا بوده است و آثار بیانى و قلمى فراوانى در این زمینه دارد و مجموعه‏اى را که حضرت استاد انصاریان بنیان گذاشته‏اند ، رسالت اصلى خود را پاسداشت دست‏آوردهاى عاشورا مى‏داند و این کنگره‏ها هم با این هدف متعالى طراحى و اجرا مى‏شوند .

 

قرار است برخى از همایش‏ها در آینده به صورت بین المللى برگزار شود. حوزۀ عمل به چه صورت خواهد بود و به دنبال رساندن چه پیامى به جهانیان هستید؟

رسالت تبلیغ جهانى دین وظیفه‏اى است که همۀ انبیاى عظام و ائمۀ اطهار(ع) به آن اهتمام ورزیده‏اند و داعیه قرآن کریم جهانى است ، و حرکت سیدالشهدا(ع) و فرهنگ سخنان آن حضرت پیام عام به بشریت بوده است و مختص شیعه یا سایر فرق مسلمان نیست . کما این‏که صدها نفر از اندیشمندان مکاتب مختلف الهى یا بشرى ، به تأسى خود و الهام گرفتن خود از نهضت سیدالشهدا(ع) معترف هستند . امروز تبلیغ در عرصۀ بین‏المللى مسئولیت سنگینى است که به تمامى حوزه‏هاى علمیه و مراکز دانشگاهى و شخصیت‏هاى فعال دینى عرضه مى‏شود و همه باید در حد وسع و مقدورات به آن بپردازند .

مؤسسه دارالمعارف، مرکز دارالعرفان و هدایت نیز که فعالیت علمى و تبلیغى و ترویجى مؤثرى در کشورهاى مهم جهان در چهار سال اخیر داشته است ، علاوه بر ارائۀ آثار کنگره‏هاى علمى داخلى خود همچون کنگره حماسۀ حسینى و کنفرانس امامت و همایش مکتب علمى امام صادق(ع) و همایش عرفان اهل بیت(ع) و سلسله همایش های امام علی(ع)، تاکنون تلاش داشته است که با همکارى دانشگاه‏هاى جهان و مراکز علمى سایر ادیان و مذاهب این فعالیت‏هاى علمى را در کشورهاى دیگر براى مسلمانان و غیر مسلمانان انجام دهد و تاکنون برخى از فعالیت‏ها در ایتالیا ، آلمان ، ترکیه و آذربایجان با موفقیت انجام شده است و از خداوند توفیق تداوم آن را مسئلت مى‏نماییم .

 

سال‏هاست که جناب‏عالى از نزدیک با استاد انصاریان محشور هستید و از شور و شوق عمیق حسینى ایشان آشنایید. به نظر شما اهداف کلان ایشان در برگزارى این همایش‏ها چیست؟

ایشان عالمى ربّانى و محقق و مفسّر و مترجمى ممتاز هستند و تفاسیر و تحلیل‏هاى وى از قرآن و احادیث بسیار بدیع و نو و کاربردى است . شاید پایبندى این شخصیت علمى به رسالت منبر و تبلیغ باعث شده است که در عین شهرت ناشناخته بماند؛ زیرا آثار قلمى و ترجمه‏ها و تفاسیر و متون ادبى و عرفانى وى به طور گسترده به جامعه عرضه شده است ، امّا شخص ایشان یک عاشوراپژوه و تحلیل‏گر ممتاز در تاریخ عاشورا و نهضت‏هاى شیعى متأثر از عاشوراست . این حماسه را ملکوتى و بى‏نظیر و پشتوانۀ
توحید و تداوم‏بخش رسالت پیامبران و ضامن حفظ ولایت و مهم‏ترین درس براى حریّت و معرفت و عامل رشد عقل و نورانیت دل مؤمنان مى‏دانند و زنده نگه داشتن دین را وابسته به زنده نگه داشتن عاشورا مى‏دانند .

همان‏گونه که بر عالمان دینى و محققان و اندیشمندان متعهد تکلیف الهى مى‏دانند که به تبیین و تفسیر هر چه بیشتر و بهتر این نهضت توحیدى بپردازند ، خود نیز عملاً با جدّیت به آن پرداخته‏اند ، و معتقدند که به ابعاد مهمى از حادثه عاشورا همچون بعد معنویت و عرفان و اخلاق و تربیت و کرامت سیدالشهدا(ع) و یارانش و شخصیت و سیره آن پاکان در قبل از حادثۀ عاشورا خوب و کافى پرداخته نشده است و در تاریخ مجالس شیعى بیشتر به بُعد حماسى و فداکارى و رشادت و مظلومیت آن بزرگواران در مقابل توحش و ظلم و بى‏رحمى دشمنانشان پرداخته‏ایم ، و باید ضمن حفظ همین آیین‏هاى رایج به ابعاد اساسى‏تر هم که زمین مانده‌ا‏ند بپردازیم . قابل ذکر است که این موضوع در آثار ایشان موردتوجه بوده است و کتابى نیز تحت عنوان «با کاروان نور» در شخصیت‏شناسى اصحاب سیدالشهدا(ع) نوشته‏اند که مکرر به چاپ رسیده است .


  • دبیرخانه دین پژوهان
۲۱
ارديبهشت

بسمه تعالی

بازخوانی معضلات و چالش های مدیریتی قم

آیت پیمان

بعد از یک دهه انتقاد مستمر از ناهنجاریها و مشکلات قم به سه شیوه ؛

مکاتبه دلسوزانه با مسئولین.

-یادداشت های رسانه ای برای تنویر افکار عمومی.

مباحث حضوری و مشفقانه و صمیمانه با مدیرانی که آمدند و رفتند.

برای اولین بار یک مسئول در مورد یادداشت انتقادی 30 فروردین 93 اینجانب در ستون نیم نگاه روزنامه 19 دی(1874)، این موضوع را پی جویی کرد و ضمن تشکر از نگارنده آن متن انتقادی، گلایه های خویش را هم مطرح نمود و در خواست کرد که انتقادات را به طور روشن تر و صریح تر و خطاب به متولیان مستقیم هر موضوعارائه کنیم و حاوی راهکار و پیشنهاد قابل اجرا هم باشد و از همه دلسوزان دعوت به همفکری و همکاری نمود.

این توجه را به فال نیک گرفتم، چون تاکنون گوش شنوا مشاهده نمی شد و جز بر افروختگی و عصبانیت و شکایت رسمی و واکنش تند، عکس العمل مؤثری در مسئولین دوره های گذشته ندیده بودیم، اما اینک که استاندار محترم قم، گوش شنوا و چشم بینا و سینه صبور نشان می دهد، امیدوار شده ایم و خود را و همه منتقدان دلسوز را موظف به تشریح وضعیت و بیان حقایق و ارائه راه حل های ممکن می دانیم و البته بعضی دیگر از مسئولین که همینمقدار انتقادهای معقول را بر نمی تابند، باید متوجه باشند که آنهاخودشان برای چاره جویی و ارائه طریق و تمهید راه حل ها و اجرایی کردن آنها برای رفع معضلات و ناهنجاریها،  داوطلب یا انتخاب شده اند و اگر دیگران را به مشورت و نظر دهی بخوانند خوب است، ولی اگر حرف مسئولین به فرد منتقد مصداقِ «گرتو بهتر می زنی بستان بزن باشد»، این همان فرافکنی و عرضه بار مسئولیت خود به دیگران و شانه خالی کردن است که در این صورت عقل سلیم می گوید، خوب شما که راه حلی به نظرتان نمی رسد و فکر می کنید کاری نمی شود کرد، چرا این صندلی را اشغال کرده اید، وظیفه شرعی شما این است که آن را خالی کنید شاید فرجی حاصل شد.!

نباید غافل باشیم که یکی از کبائر گناهان آن است که «خود را یا کسی دیگر را در رأس امور مردم قرار دهیم در صورتیکه بدانیمبهترین فرد برای این مسئولیت نیستیم و افراد بهتر در جامعه وجود دارد و در روایات اینگونه تصدی گریها را خیانت به خدا و رسول و جمیع مؤمنین ذکر کرده اند «الغدیر جلد 8، ص 226». 

علیهذا یک بار دیگر سخن انتقادی خویش را خطاب به مسئولین عزیز و بخصوص رئیس محترم شورای فرهنگ عموی استان قم از سر دردِ دین و دلسوزی توضیح می دهم، و جز تلاش برای انتقاد سازنده در جهت اصلاح امور نیتی ندارم، و امیدوارم سعه صدر مسئولین موجب شود که عرصه نقد و نظر و مشارکت افراد دلسوز در ارزیابی صحیح اوضاع جامعه باز بماند.

 

مروری بر گذشته :

در سال 1375 با عنایت خاص مقام معظم رهبری (مدظله العالی)،‌دولت جمهوری اسلا‌می و مجلس شورای اسلا‌می، قانون تأسیس استان قم تصویب شد. استان شدن قم با نگاهی ویژه و جدای از شاخصهای معمول درتقسیمات کشوری تحقق یافت؛ ‌زیرا در آن زمان جمعیت، وسعت، شهرها و بخش های تابعه،‌تولیدات، درآمدها،‌صنایع و معادن، اوضاع اقلیمی و فرهنگی استان قم در شاخص های تقسیمات کشوری به حد نصاب قانونی برای استان شدن نمی رسیداما براساس مستندات،‌مذاکرات و دفاعیاتموافقان استان شدن قم، ‌قانونگذاران ابعاد ماهیت فرهنگی مذهبیویژه قم و امتیازات خاص انحصاری علمی فرهنگی و دینی و زیارتیاین استان را بر شاخص های متداول تقسیمات کشوری ترجیح دادند و در واقع، اقدام به تأسیس یک «استان شهر» ویژه به عنوان مرکز، پایگاه و محور توسعهِ دینی و فرهنگی کشور بر اساس شاخص های ویژه فرهنگی کردند که انتظار می رفت این نگاه ویژه در همه ‌دوره های برنامه ریزی کشور،‌ نصب العین تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان قرار می گرفت، اما اینگونه نشد.

اگر چه قانون گذاران، تهران را پایتخت اداری و سیاسی کشورمی دانستند، اما قم را در منظر جهانی با یک نگاه اصولی به عنوان پایتخت دینی و فرهنگی جمهوری اسلا‌می تلقی نمودند و قدر مسلم، این پایگاه معنوی و خاستگاه اصلی انقلا‌ب اسلا‌می را شایسته و سزاوار توجه جدی دولت برای توسعه و تحول و دگرگونی در عمران شهری،  زیباسازی و سالم سازی و بهینه سازی در تمامی ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، انتظامی وامنیتی دانستند و انتظار می رفت این نگاه ویژه در همه ‌سال ها و در تمامی دوره های برنامه ریزی و اجرای قانون ادواری توسعه کشور در همه ‌سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری در دولت و مجلس ودستگاههای ستادی و اجرایی مورد توجه خاص قرارگیرد. در یک کلا‌م، قم استان شد تا آرزوی دیرینه ‌ایجاد یک شهر الگو، در حکومت اسلا‌می تحقق یابد.

 

وضع موجود:

اکنون مسلمانان جهان و گردش گران خارجی و رجال سیاسی و دینی که به ایران سفر می کنند و با اشتیاق و کنجکاوی خواهان دیدار از شهر پرآوازه و نام آشنای قم می شوند،‌ و بعضاً بعد ازبازدید تهران و اصفهان به قم می آیند، در بدو ورود به قم، واقعیت های عینی را با انتظارات و اطلا‌عات قبلی خود کاملا‌ً متضاد می بینند.

نگارنده در موارد متعددی در ملا‌زمت و راهنمایی تعدادی از وزرا و شخصیت های فرهنگی و علمی کشورهای اسلا‌می در بازدید از اماکن مختلف شهر و ملا‌قات با شخصیت های حوزوی، شاهد بهت و حیرت آنان از مشاهده ‌ناهنجاری و فرسودگی بافت قدیمی مرکز شهر، نابسامانی صنوف اطراف حرم، آلودگی محیط و ‌عدم بهداشت مورد انتظار، و فرهنگ نامقبول و نامطلوب تردد عابران و رانندگان و تداخل ناهنجار ترافیک سواره و پیاده و ازدحام دست فروشان و عدم وجود هیچگونه نظمی در اطراف حرم بوده است.

آنها قبل از ورود به قم در خیال خویش آماده مشاهده و بازدید از خیابان هایی با نمادها و الگوهای معماری اسلا‌می (حداقل معماری اصیل ایرانی) توام با نظم و پاکیزگی و بهداشت مورد نظراسلا‌م هستندآنان انتظار دارند وقتی وارد مرکز علم و اجتهاد ومرکز فقه شیعه می شوند، شهری را ببینند که حکم دانشگاه بزرگ اسلا‌می را دارد و کوی و برزن آن، مظهر محیط ایده آل علمی و آموزشی باشد. آنها می دانند که این شهر، مسکن و مأوای ده ها شخصیت بزرگ دینی از اعاظم مراجع تقلید و اساتید حوزه ودانشگاه و رجال مملکتی و دهها هزار نفر از مدرسان و محققان و فضلا‌ و هزاران نفر از طلا‌ب خارجی علوم اسلا‌می است، لذا قبل از ورود به قم،‌گمان قطعی دارند که حداقل به دومین یا سومین شهر توسعه یافته و ساماندهی شده و تجهیز شده در کشور اسلا‌می وارد خواهند شد. ولی دریغ و افسوس که در مقابل گله ها و اعتراض ها و انتقادهایشان، فقط توجیهات ناگزیر و لا‌بد، و جواب های مبهم و نامطمئن ما را می شنوند و بر تعجب و حیرتشان افزوده می شود.

مگر تا چند سال دیگر می توانیم گناه عقب ماندگی و توسعه نایافتگی و محرومیت های مزمن قم را به گردن سیاست اسلا‌م ستیزی رژیم ستم شاهی بگذاریم؟ باید توجه داشت که دستاوردهایعظیم انقلا‌ب اسلا‌می و خدمات ارزنده ‌جمهوری اسلا‌می و تحولا‌ت بعد از انقلا‌ب اسلا‌می در همه زمینه های فرهنگی،‌ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی در مقایسه با قبل از انقلا‌ب را انکار نمی کنیم و البته قدردان نعمت های موجود هستیم، امّا الان دیگر بعد از 35 سال، این مقایسه بلا وجه است، دیگر این حقیقت را نباید پنهان کرد که قم به دلیل تداوم نیافتن نگاهی که باعث استان شدنش بود،‌ بیش از آنکه از مزایای استان شدن بهره مند شود، ‌از عوارض و مضرات آن لطمه دید؛ از جمله مهاجرت بی رویه و انفجار جمعیت، نرخ بالا‌ی بیکاری و جهش آماری جویندگان کار و رشد سرسام آور مشاغل کاذب و کثرت یافتن جمعیت حاشیه نشین و آسیب زا و همچنین تورم وگرانی، ‌به خصوص در بخش زمین و مسکن در کنار کمبود فضاهای آموزشی، فرهنگی،‌ هنری،‌ تفریحی و ورزشی و کمبود فضای سبز، ‌عارضه ها و بحران های پیدا و پنهانی را به قم تحمیل کرده است و مدیریت های گذشته جلوگیری شایسته و بایسته از این آسیب ها نکرده اند.

 

راهی ناپیموده که باید از نو برویم:

به یقین اگر آن نگاه ویژه به قم تداوم می یافت و شورای فرهنگ عمومی و شورای اداری و رؤسای محترمشان به وظیفه خویش کاملاًواقف بودند و قاطعانه به آن عمل می کردند، و مانع استحاله و دگرگونی ماهیت فرهنگی و مذهبی قم می شدند، در آن صورتشاهد رخدادها و اتفاقاتی در برنامه های دولت، مجلس و قوه قضاییه به شرح زیر می بودیم :

1. انتخاب مدیران استان قم همواره از لحاظ تجربه، تعهد، تخصص،‌کارآیی ، ‌توانمندی و دانش اجرایی ،‌دست کم از میان دومین رده ‌مدیران برجسته کشور بعد از حوزه های ستادی وزارتخانه ها ‌انجام می گرفت و در همه‌ نهادها، سازمان ها و ادارات کل، مدیران استان قم را در سطح نیروهای برجسته ملی انتخاب می کردند و در نتیجه شاهد تفاوت فاحشی بین مجموعه ‌مدیریت قم با سایر استان های کشور می شدیم و شورای اداری قم و شورای فرهنگ عمومی آن یک سر و گردن از دیگر استانها بلندتر بود.

2. هر یک از وزیران محترم دولت، دستگاه اجرایی خود در استان قم را پیشانی اصلی وزارت خویش تلقی می کرد و توجه خود را در برنامه ریزی و پیگیری، به طور جدی به قم معطوف می کرد و این استان ویژه را فقط یکی از استانهای کوچک و کم ظرفیت در حوزه کار خود به حساب نمی آورد و آن را در اولویت های آخر خود قرار نمی داد، ‌بلکه این شهر را مهم ترین حوزه ‌مأموریت و مسؤولیت خویش می پنداشت و سعی و همت خود را در این جهت به کار می برد.

3. دولت و مجلس و سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق کشور و معاونت کنونی راهبردی رئیس جمهور در تخصیص اعتبار و توزیع بودجه های ملی و استانی جاری و عمرانی و تسهیلا‌ت بانکی،‌ و بودجه های حمایتی، حساب قم را از شاخص های متداول و معمولی بودجه سالانه جدا می ساختند و بودجه های آن را بر اساس مساحت، ‌جمعیت، شهر و بخش و آمارهای عمومی تعیین نمیکردند؛ ‌بلکه برای برون رفتن قم از وضعیت کنونی،‌به طور ویژه اعتبارخاص به آن تخصیص می دادند و مشخصاً برنامه و بودجه ‌قم راجداگانه تنظیم و سازوکاری ویژه برای نظارت و پیگیری آن تعیین می کردند. ساختن یک شهر ویژه به کوچکی قم کاری نیست که از عهده دولت خارج باشد و اگر برنامه و روش و الگوی آن را نداشتند،در کنار سفرهای فزون از شمار! هیئت های دولتی و شهرداریها به کشورهای خارجی، نمونه های موفق این ویژه سازیها را در جهانمی دیدند و تجربه می کردند، به عنوان مثال، شهر پروتوجایا در مالزی و تجربه اقدامات دولت ماهاتیر محمد در احداث 6 ساله آن را کسب می کردند. امّا هیچگاه چنین عزم و اراده ای در مدیریت استان قم ندیدیم.

4. رئیس محترم شورای فرهنگ عمومی و همینطور شورای اسلامیقم قاطعانه در مقابل طرح های پرهزینه ولی بی فایده و معارض با ماهیت ارزشی و دینی قم مثل طرح واهی و ظالمانه منوریل ایستادگی می کردند و زورگویی رئیس دولت سابق و لجاجت او در اجرای این طرح ها را شجاعانه دفع می کردند و نمی گذاشتند طرح های کارخانه های ذوب آهن و آلومینیوم سازی ها و گاوداریها و مرغداری ها و شهرک های صنعتی جورواجور قم را محاصره و گلوی قم را بفشارند و بافت جمعیتی و ماهیت اجتماعی قم را به هم بزنند.

5. وزارتخانه های مربوط،‌ محور توسعه ‌قم را « توسعه‌ فرهنگی و آموزشی و مذهبی و گردشگری دینی » ترسیم می کردند و برنامه های خود را حول این محور در نظر می گرفتند و اگر در پی صنعت و اشتغال هم بودند باز  صنایع بزرگ و کوچک و کارگاه های تولیدی و طرح های اشتغال زا و تسهیلا‌ت بانکی را به سمت تقویت و حمایت بخش فرهنگی، هنر،‌گردشگری، ‌زیارتی و بخش آموزش و چاپ و نشر و تولیدات وابسته به این بخش سوق می دادند و از رشد بی رویه صنایع و مشاغل نامربوط با توسعه فرهنگی جلوگیری می کردند و متوجه می شدند که صنایع فرهنگی هم وجود دارد و می تواند جوابگوی اشتغال جمعیت قم باشد.

6. رئیس محترم شورای فرهنگ عمومی که سمت امام جمعه و نمایندگی ولی فقیه را دارند و اعضای این شورا  که مسؤولا‌ن امرهستند با قاطعیت و جدیت و با اعتماد به نفس در مقابل افکاری که سعی در عادی جلوه دادن قم و القاء ‌تفاوت نداشتن آن با سایر شهرهای کشور دارند و در پی آن،‌زمینه ‌بروز و ظهور مظاهر مختلف آزادیهای کاذب و مخرب فردی و اجتماعی و فعالیت های غیر ارزشی در فرهنگ، هنر، و ورزش که نامتناسب با شؤونات این شهر مقدسبود و حریم معنوی قم را مطابق الگوی شهرهای مشکل دار کشورقرار داده و گاهی نیز فراتر رفته اند!  ‌ایستادگی و پایداری می نمودند و قاطعانه و صریح اعلا‌م می کردند که «قم بایستی با سایر شهرهای کشور تفاوت داشته باشد و زندگی در حریم آن،‌ شؤونات و الزامات خاص خود را دارد» و با ایمان راسخ به روایات و احادیث معتبر در مورد قم، بر این اعتقاد استوار می ماندند و صدا و سیما ودانشگاه های قم را هم به آن ملزم می نمودند و تحت تأثیر جوسازی های آگاهانه یا ناآگاهانه و ژست های لیبرالی بعضی مسئولان قرار نمی گرفتند و زیر بار شعارهای توسعه صنعتی یا کشاورزی قم به عنوان محور توسه استان نمی رفتند و جلوی مروجان اینگونه اندیشه ها را در شورای اداری قم و دیگر مراکز ذیربط می گرفتند.

7. مدیران استانی در عزل و نصب ها و جذب نیروی انسانی و تقویت بنیه کارشناسی و تخصصی استان و بهبود ساختار تشکیلا‌ت اداری، ملا‌ک های حقیقی اعم از تعهد دینی،‌تخصص،‌تجربه و کارآیی و اخلا‌ق را به طور جدی اعمال می کردند؛ ‌در آن صورت ادارات و نهادهای قم را از این حیث در جایگاهاول کشور قرار می دادند، و هیچگاه لیست نیروهای باقیمانده جناح های حاکم و جاافتادگان در لیست های ستادهای تبلیغات انتخاباتی سایر استانها را به قم منتقل، و در سمت های مهم اجرایی استان منصوب نمی کردند و حداقل این یک شهر را از جریان باندبازی و گروه گرایی کنار می گذاشتند.

8. طراحان و مجریان امر به معروف  و نهی از منکر در قم از فعالیت های مقطعی و بگیر و ببندهای سالی یک بار و دفعه ای با روش غیر اصولی سخت گیرانه و خشن توسط ضابطین جوان و بی تجربه و عصبانی و سربازهای فاقد توان گفتگو و رفتار مناسب، خودداری می کردند و جریان امر به معروف و نهی از منکر را اصولی و ملایم و دائمی و مستمر و بی وقفه با عناصر قادر به اعمال روش های محبت آمیز و متین و صبورانه اعمال می کردند و راهکارهایدرخواستی کنونی را از آموزه هایی چون «قلیلٌ تدوم علیه خیرٌ مِن کثیرٍ مملولٍ منه» از امام علی(ع) «و لن ینتشر الهدی الا من حیث ینتشر الضلاله» از امام صادق (ع) اخذ می کردند و اول سیره و روش برخورد پیامبر و امامان معصوم علیه السلام را با بزهکاران و گناهکاران و هنجار شکنان، به آمران و مجریان امر به معروف و نهی از منکر آموزش می دادند و بعد آنها را روانه خیابان می کردند و بعد از چند روز ختم مأموریت را اعلام نمی کردند، بلکه این فریضه را مانند تنفس ضروری جامعه، همیشگی و لا ینقطع و مستمر به حساب می آوردند.

9. شهرداری قم و سازمان نظام مهندسی و مسکن و شهرسازی استان اگر نمی توانستند معماری اسلامی را به اجرا بگذارند و جلوی پاساژ سازی ها و بوتیک سازی ها به سبک غربی را در اطراف حرم و مرکز قم بگیرند، حداقل ساختمان ها و مراکز جدیدالاحداث خود و ادارات دیگر را با معماری غربی و بی قواره،در برابر حرم و مشرف به آن احداث نمی کردند.

10. مجمع اصناف و اتحادیه های صنفی و شورای اسلامی شهر قم و بازرگانی، بر ساماندهی صنوف قم تمرکز و توجه دائمی می کردند و همانگونه که برای مراکز فرهنگی و واحدهای عرضه محصولات فرهنگی قیودات فراوان اجرا می شود، و شرایط و صلاحیت هایی برای فروشندگان و کارگزاران آنها اعمال می شود، در پاساژها و بوتیک ها و فروشگاههای پرتعداد لوازم آرایشی و البسه فروش های آنچنانی در خیابان شهداء، حضور پسران دخترنما و دختران بزک کرده و مدپوش به عنوان فروشنده را کنترل و ظاهر آنان را درست می کردند تا مزید بر علت نشده و محرک دیگران نباشند و از نام گذاری اماکن صنفی با نامهای بی قواره و بی معنای خارجی جلوگیری می کردند.

11. همانگونه که برای صدور و اخذ جرایم رانندگی و هرگونه توقفیا عبور غیر مجاز، در هر جای شهر، فوراً ماشین انتقال و مأمور جریمه نویس پا به رکاب و قدم به قدم داریم و با سرسختی در هر لحظه از شبانه روز جرایم را صادر و وصول می کنیم، برای کنترل صنوف چند خیابان دور و بر حرم و تذکر و کنترل بدحجابها در اماکن عمومی ادعای کمبود بودجه و نداشتن نیرو و بهانه تراشی نمی کردیم و نمی گفتیم نمی شود به مردم فشار آورد! به مصلحت نظام نیست!  چگونه آن همه فشار بر مردم در انجام امور روزمره مراجعین در ادارات و نهادها و شهرداریها و مراکز خدمات عمومی و خدمات درمانی را به مصلحت نظام می دانیم؟! ولی ایجاد یکجریان دائمی و ملایم و معقول و غیر افراطی برای امر به معروف ونهی از منکر را فشار به مردم تلقی می کنیم و گاهی مشکل اساسی کشور را گشت ارشاد می دانیم؟! اما عمومیت یافتن پارتی بازی و گسترش یافتن رشوه خواری و بی ضابطه بودن امور در ادارات و حاکم شدن روابط بر ضوابط را مشکل تلقی نمی کنیم؟!

گلایه دوستانه؛

در پایان باید تعجب و گلایه خود را اظهار کنم که برخی مدیرانو مسئولان در پاسخ اینگونه انتقادات می گویند این مسایل که حالابه وجود نیامده و مربوط به گذشته است.  یا می گویند چرا در گذشتهمطرح نمی کردید؟ و از انتقاد و بیان مشکلات گله مند می شوند، باید به عزیزان گفت ما تصور می کنیم به همین خاطر مسئولین قبلی را برداشته اند و شما را منصوب کرده اند که مشکلات گذشته رابهتر چاره اندیشی کنید و حل و فصل نمائید و اگر قادر نیستید چرا پذیرفته اید و در رأس امور قرار گرفته اید؟ اگر عملکرد شما از حد گذشتگان نمی تواند تجاوز کند، چه توجیهی برای عزل مدیران سابقو نصب مدیران جدید وجود دارد؟ و آیا فقط برای این است که جناحها نوبتی از مواهب پست ها برخوردار شوند؟ همین و بس؟امیدواریم حداقل در قم اینگونه نباشد و فرصت سوزیهای گذشته تکرار نشود و آب رفته را کسی به جوی باز گرداند.

ناگفته نماند که تذکرات مراجع عظام و علمای اعلام هم بخاطر مقطعی و یا مناسبتی بودن و خطاب عام داشتن و نبود سیستم پیگیری خاص در دفاتر علما و عدم پاسخگویی مسئولین، در بسیاری موارد زمین مانده است و به مرور زمان از اذهان پاک می شود و در مواردی باعث کم شدن تأثیر کلام شده است که این امر هم خوب است که در بیوتات و دفاتر مورد بازخوانی و بازنگری قرار گیرد.

... انما یتقبل ا... من المتقین.

  • دبیرخانه دین پژوهان
۲۱
ارديبهشت

فاصله و گسست بین نسل جوان و روحانیت طراز اول شیعه، به علت مشاغل آن بزرگواران از آسیب هایی است که دیده ایم. بزرگانی که روزگاری محل رجوع مردم بوده اند، دیگر به سختی در دسترس مردم عادی هستند و این گسست از دغدغه های عمیق دلسوزان نظام اسلامی است، حتی ما مبلغین مذهبی که چند رشته فعالیت دینی مهم در داخل و خارج کشور انجام می دهیم، حتی برای ارائه گزارش باید با پیگیری زیاد و تلاش برای گرفتن وقت به دیدار بزرگان نایل شویم و این وضع اگرچه معلول شرایط جدید کار و تلاش علمی و اشتغال به امور مؤسسات و مدارس و افزایش فعالیت های علماء و مراجع عظام و اختصاص وقت های مازاد موجود به دیدارهایرسمی است، اما خلاء ارتباط مردم و بخصوص جوانان با علماء بزرگ قم و علمای بلاد را باید یک عارضه آسیب زابدانیم که در مرحله اول موجب شده است که یک سنت آخوندی کارآمد و بارز شیعه متروک گردد و نتیجه موجب بیگانگی نسل های جدید با روحانیت شیعه بشود.

هرگاه توفیق اقامه نماز مغرب و عشاء در مسجد اعظم داشتم، بلافاصله بعد از نماز برای زیارت و ترک حرم حرکت می کردم و برنامه های بعد از نماز را مشاهده نمی کردم، تا اینکه یک بار به علت دیر رسیدن، نماز عشاء را بعد از نماز آیت اله امینی اقامه کردم و در این توقفمشاهده کردم که برای این عالم فرزانه بعد از دعاها و تعقیبات نماز عشاء یک صندلی در گودی محراب قرار دادند و ایشان رو به نمازگزاران نشستند و با تبسّم و چهره گشاده به صف چند نفری که اکثراً جوانان بودند، نگاهی انداختند و نفر اول جلو رفت و دو زانو بغل دست آیت اله امینی کنار گودی محراب نشست و صورتش را به صورت ایشان نزدیک کرد و آهسته مسایل خود را بیان کرد، آیت اله امینی با حوصله و دقت زیاد به حرفهای او گوش می دادند، نماز عشای بنده که تمام شد، توجه ام به این رفتار جلب شد و در کنار یکی از ستونها نزدیک مراجعه کنندگان به تماشای آنان نشستم و از دیدن این صحنه، شعف و خوشحالی در وجود خود احساس می کردم، آیت اله امینی را در اولین بار که برای مراسم روز معلم در سال 1365 به یاسوج دعوت کردم به خوبی می شناختم و آثار و کتابهای تربیتی و اخلاقی وی را مورد استفاده معلمین و مربیان امور تربیتی قرار داده بودم و در 8 سالی که در اداره کل ارشاد اسلامی قم خدمت کردم به طور مداوم از فیض حضورشان در کنگره ها و همایش ها و جلسات دینی بهره می بردیم و بخصوص در 4 سال آخر یعنی از سال 81 تا 84 که ریاست شورای فرهنگ عمومی را پذیرفتند و ابتدا آقای احمدی و سپس بنده دبیری آن شورا را به عهده داشتیم شاهد جدّیت و دلسوزی واقعاً بی نظیر و دقت نظرشان در مسایل فرهنگی و پیگیری جدّی آنها و برخورد قاطع برای مطالبات فرهنگی با مدیران عضو شورا بودم و خطبه های نماز جمعه ایشان و صراحت و نقد عالمانه مسایل جامعه که خود حدیث دیگری است.

بالاخره بعد از یک ساعت که تعداد 12 نفر جوان به نوبت کنار معظم له نشستند و بعد از پرسش و پاسخ و گفتگو یکی یکی مکان را ترک کردند، برای احوال پرسی از جا بلند شدم و مثل بقیه افراد پشت سر آخرین نفری که با وی در حال گفتگو بود نشستم و نا خودآگاه آخرین صحبت های آیت اله امینی را با وی شنیدم و متوجه شدم که این جوان یک مسئله خاصی داشته که آخر کار مراجعه کرده است و آیت اله امینی در مورد یک بیماری اخلاقی و راه خلاصی از آن او را راهنمایی می کند. کمی غصه دار شدم که این جوانان طالب گناه نیستند و فطرتشان پاک است اما در گردابهای جامعه آفت زده می افتند و کسی نیست که دست آنها را بگیرد و خدا را باید شاکر باشیم که همین تعداد جوان، این شخصیت و این فرصت را دریافته اند و ای کاش همه علمای بزرگ ما این سنّت را احیاء می کردند و وقتی برای آن اختصاص می دادند. ناگفته نماند که در بین دو نماز آیت اله جوادی آملی هم دو تا سه نفر را اجازه می دهند که با وی صحبت کنند و اما آنچه دیدم آنجا طلاب علوم دینی مراجعه می کردند. اما در مسجد اعظم به نظر می آمد بعضی از این جوانان زائرین شهرستانی بودند که از این فرصت ایجاد شده توسط آیت اله امینی کمال استفاده را می بردند.

از محافظ آیت اله که کنار دست بنده نشسته بودسئوال کردم که چه مقدار وقت اختصاص می دهند، گفت تا وقتی که مراجعه کننده ها تمام شوند، می نشینند و به همه مطالب جواب می دهند و گاهی نزدیک به دو ساعت به طول می انجامد.

آخرین نفر که برخاست، بنده جای او را گرفتم و ضمن احوال پرسی و خسته نباشید ابتدا به ایشان عرض کردم که خداوند را شکر کردم که حضرتعالی این فرصت را به جوانان داده اید و بسیار از ایشان تشکر کردم، از وضعیت خودم پرسیدند و برای ایشان توضیح دادم که بازنشسته شده ام و به قم برگشته ام و مؤسسه ای را برای استاد شیخ حسین انصاریان اداره می کنم و در مورد شورای دین پژوهان کشور و تصمیمی که برای احیای مجدد آن داریم به ایشان گزارش دادم و به اتفاق از مسجد اعظم خارج شدیم.

امیدوارم دفاتر و بیوتات مراجع عظام و همینطور اعضای محترم جامعه مدرسین و اساتید ممتاز و همه فضلای محترم، زمینه مراجعه و ارتباط جوانان پرسشگر و نیازمند و مبتلی به مسایل و مشکلات عدیده فکری و اخلاقی و عقیدتی و یا منتقد در مسایل سیاسی و فرهنگی را فراهم کنند و بخشی از وقت گرانبهای بزرگان دینی را به این سنت دیرینه علوی و روش اهل بیت علیهم السلام اختصاص دهند تا یک خلاء بزرگ در جامعه امروزی ما پر شود. انشاءالله.

  • دبیرخانه دین پژوهان
۱۶
ارديبهشت

دیدار وگفتگو با علماء و مراجع بزرگ جهان تشیع واعضاى جامعه مدرسین ومدیران حوزه ورؤساى مراکز دینى وپژوهشى در دو دهه اخیر وبرخودارى از الطاف وحسن نظر آن بزرگواران


  • دبیرخانه دین پژوهان
۰۳
ارديبهشت
برنامه‌های شورای دین‌‌پژوهان کشور در سال جاری / اطلاع‌رسانی علمی اولویت مهم شورای دین پژوهان
مدیرعامل مؤسسه دین‌پژوهان کشور از روند رو به گسترش فعالیت‌های شورای دین‌پژوهان کشور در سال جدید خبر داد و مهم‌ترین اولویت شورای دین‌پژوهان در سال 93 را اطلاع‌رسانی عملی عنوان کرد. آیت پیمان همچنین...

مدیرعامل مؤسسه دین‌پژوهان کشور از روند رو به گسترش فعالیت‌های شورای دین‌پژوهان کشور در سال جدید خبر داد و مهم‌ترین اولویت شورای دین‌پژوهان در سال 93 را اطلاع‌رسانی عملی عنوان کرد.

آیت پیمان همچنین برگزاری پنجمین کنگره سراسری دین پژوهان کشور با عنوان «بررسی وضیعت پژوهش‌های دینی» را از جمله برنامه‌های مؤسسه دین‌پژوهان در سال جاری عنوان کرد و افزود: این کنگره با حمایت و تعامل مثبت مراکز پژوهشی به ویژه معاونت پژوهشی حوزه علمیه در نیمه دوم سال جاری برگزار خواهد شد.

مدیرعامل مؤسسه دین‌پژوهان کشور افزود: موضوعاتی از جمله بررسی وضعیت دین‌پژوهی در جهان معاصر، بررسی وضیعت پژوهش‌های فقهی، کلامی، قرآنی و ... از جمله موضوعاتی است که در کنگره‌های سالانه دین‌پژوهان کشور و شواری دین‌پژوهان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

وی ادامه برگزاری آیین سالانه تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین که پیش از این 9 دوره آن توسط دبیرخانه دین‌پژوهان کشور در سال های 1378 تا 1388 برگزار شده بود را از دیگر برنامه‌ای این مؤسه اعلام کرد و تجلیل از پیشکسوتان دین‌پژوه و معرفی پژوهش‌های جدید و برتر را از دیگر برنامه‌های در دست اقدام شورای دین‌پژوهان عنوان کرد.

دکتر آیت پیمان اهتمام به برگزاری نشست‌های تخصصی، مناسبتی و موضوعی در زمینه‌های ضرورت ها، بایسته‌ها، آسیب‌ها، چالش‌ها و شبهات مهم دینی را از دیگر برنامه‌های شورای دین‌پژوهان اعلام کرد و افزود شورای دین‌پژوهان در راستای برگزاری این نشست‌ها تعامل و همکاری سازنده‌ای را با مؤسسات دینی، دانشگاهی و حوزوی آغاز کرده است و به زودی شاهد برگزاری نشست‌های علمی و کرسی‌های نظریه‌پردازی در زمینه‌های یاد شده خواهیم بود.

دکتر پیمان انجام پژوهش‌های میدانی در زمینه‌های «بررسی وضیعت دینداری در جامعه ایران»، «وضیعت نماز جمعه‌ها و نماز جماعت‌ها»، «بررسی نقش و کارکرد نهادهای دینی و فرهنگی از جمله نهاد روحانیت و رسانه‌های دینی همچون منبر و مداحی در تحولات دین‌داری مردم»، «بررسی مناسبات دولت و روحانیت» و «بررسی آسیب‌های اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه» را از جمله اولویت‌های پژوهشی شورای دین پژوهان ذکر کرد.

وی از باز نشر آثار و گزارش‌های علمی، سخنرانی‌ها، و مقالات مهم پژوهشی ارائه شده در کنگره‌ها همایش‌ها و نشست‌های علمی برگزار شده دبیرخانه دین‌پژوهان از دیگر کارهای در درست اقدام این موسسه یاد کرد.

دکتر پیمان دیگر طرح پژوهشی مهم شورای دین‌پژوهان در سال جاری را «بررسی نظریات و اندیشه‌های دین‌پژوهی دو دهه اخیر در پایان نامه‌ها، مقالات و کتب علمی» عنوان کرد و اظهار امیدواری کرد با انجام این طرح پژوهشی گزارش علمی از سیر پژوهش‌های دینی و تحولات آنها به لحاظ کیفی در یک دهه گذشته به دست آید و مورد استفاده محققان علوم دینی قرار گیرد.

مدیرعامل مؤسسه دین‌پژوهان بررسی بانک‌های اطلاعاتی موجود پژوهشگران دینی مراکز حوزوی و دانشگاهی و مؤسسات علمی و پژوهشی و جامعیت بخشی به آنها، را از دیگر فعالیت در دست اقدام دبیرخانه دین پژوهان در سال جاری اعلام کرد.

مدیر مسئول موسسه دین‌پژوهان، از بررسی راه‌کارها و تعیین نحوه تعامل و همکاری علمی و پژوهشی و فرهنگی میان نهادها، مراکز و مؤسسات بخش‌های سه‌گانه دولتی، حوزوی و خصوصی و همچنین تصویب آیین‌نامه‌ها وشیوه‌نامه‌های علمی و تحقیقی هماهنگ برای پیشنهاد به دیگر مراکز پژوهشی به منظور بهینه‌سازی روند همکاری‌های علمی و پژوهشی دینی در این زمینه به عنوان دیگر برنامه در دست اقدام شورای دین‌پژوهان یاد کرد.  

آیت پیمان ارزیابی پایگاه‌های اطلاع رسانی علمی دین‌پژوهشی و رتبه بندی آنها و انتشار خبرنامه دین‌پژوهان را دو برنامه مهم و ضروری اعلام کرد که دبیرخانه دین‌پژوهان کشور در نظر دارد در دست اقدام قرار داده و به مرحله اجرا درآورد.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد رئیس محترم جمهور و ریاست محترم مجلس شورای اسلامی در راستای اصل 44 قانون اساسی و برنامه توسعه برای احیاء مجدد و تقویت شورا و دبیرخانه دین پژوهان کشور با در نظر گرفتن ردیف بودجه مشخصی این بنیاد علمی و پژوهشی را به عرصه خدمت بازگردانده و زمینه فعالیت گسترده و بین‌المللی آن را فراهم نمایند.

  • دبیرخانه دین پژوهان
۰۲
ارديبهشت

دبیرخانه دین‌پژوهان کشور مؤسسه‌ای غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرسیاسی است که با هدف تعمیق، توسعه و ترویج پژوهش‌های دینی، بهینه‌کردن اطلاع رسانى، پشتیبانى از مراکز دین‌پژوهى و پژوهشگران دینی، فعالیت خود را از سال 1377 آغاز کرده است.

دفتر مرکزى این مؤسسه با دستور وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدور حکم وزیر برای اعضاى شوراى برنامه‌ریزى دین پژوهان کشور در سال 1377 در قم افتتاح شد و این دبیرخانه از نظر تشکیلات و سازماندهی و تأمین هزینه‌ها در ابتدا تحت پوشش و حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سپس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت مزبور قرار گرفت و در ادامه کار با پیشنهاد دبیر شورای برنامه‌ریزی دین‌پژوهان و موافقت مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان مؤسسه‌ای غیردولتی و غیرانتفاعی به ثبت رسید و فعالیت‌های خود را ادامه داد.

فعالیت‌های این مؤسسه از سال 1384 با تغییر دولت و اختلاف‌نظرهایی که از ناحیه مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با این دبیرخانه به وجود آمد مورد حمایت  قرار نگرفت و  متوقف شد، و اینک با عنایت به رویکردهای فرهنگی دولت یازدهم و درخواست پژوهشگران حوزه دین و مؤسسات پژوهشی دینی و فرهنگی دوره دوم فعالیت را بامدیریت جدید آغاز کرده است.


برخی از فعالیت‌های این مؤسسه عبارتند از:

    1. برگزاری 4 کنگره مهم و سراسری دین‌پژوهی با حضور اندیشمندان پژوهشگران و دین‌پژوهان کشور:

      ـ کنگره اول در آذرماه 1377 با عنوان: «مشکلات، موانع و بایسته‌ها در عرصة دین پژوهی» با سخنرانی حضرت آیت‌الله جوادی آملی، حجج‌‌الاسلام دکتر احمد احمدی، صادقی رشاد، شانه‌چی، مهریزی، قاضی‌زاده، و آقایان: استاد مصطفی ملکیان دکتر مهدی گلشنی، دکتر محسنیان‌راد، دکتر ذکاوتی، محمدجواد صاحبی، احمد مسجدجامعی و ...

      ـ کنگره دوم در اردیبهشت ماه 1379 با عنوان: «دین‌پژوهی در جهان معاصر؛ ابزار جدید ـ شبهات جدید» با سخنرانی آیت‌الله محمدابراهیم جناتی، حجج‌‌الاسلام عابدی شاهرودی، صادقی رشاد، احمد واعظی، احمد مبلغی، و آقایان: استاد محمد مجتهد شبستری، استاد مصطفی ملکیان، سید عباس قائم مقامی، دکتر محسنیان‌راد، دکتر محمد سمیعی، دکتر ابوالفضل محمودی، دکتر محسن جوادی، دکتر امیرعباس علی‌زمانی، احمد مسجدجامعی، محمدجواد صاحبی و ...

      ـ کنگره سوم در بهمن ماه 1380 با عنوان: «مناسبات دین و فرهنگ در جامعه ایران» با سخنرانی آیت‌‌الله رضا استادی، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد مرتضی رهبانی، حجج‌اسلام محمدرضا کاشفی و محمدتقی فعالی، دکتر حسام‌الدین آشنا، دکتر علی‌رضا شجاعی زند، دکتر سید یحیی یثربی، دکتر محمدحسن احمدی، دکتر سید احمد حسینی کازرونی، دکتر محمدحسین اسماعیلی سنگری، دکتر جلیل مسعودی‌فر، محمد جواد صاحبی و ....

      ـ کنگره چهارم در اردیبهشت‌ ماه 82 با عنوان: «جهانی شدن و دین؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» با پیام ریاست محترم جمهوری وقت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای خاتمی و سخنرانی دکتر هادی خانیکی، دکتر محمدرضا تاجیک، آیت‌الله محمدابراهیم جناتی، حجج‌‌الاسلام و المسلمین سید محسن موسوی تبریزی، محمد مسجدجامعی، ناصر الهی، محمد ثقفی، دکتر علی‌رضا شجاعی زند، دکتر حسین کچوئیان، دکتر حسام الدین آشنا، دکتر مصطفی جمالی، دکتر محمدحسین مشرف جوادی، دکتر سید عبدالقیوم سجادی، دکتر سید محمدحسین سجادی، دکتر مجید موحد، دکتر جلیل مسعودی‌فر، دکتر سید کاظم سیدباقری، محمدجواد صاحبی، و ...

      2. برگزاری مراسم سالانه «تجلیل از پژوهش‌ها و پژوهشگران برتر حوزه دین» در 9 دوره متوالی از سال 1378 تا 1386

        در این مراسم ضمن ارسال فراخوان به نهادهای پژوهشی دینی و پژوهشگران حوزه دین و دریافت آثار پژوهشی دینی آنان، آثار پژوهشی دینی پیش از انتشار در 12 گروه مستقل دینی در دبیرخانه با نظارت هیأت علمی و کمیته داوران در سه نوبت ارزیابی علمی شده و در نهایت پژوهش‌های دینی در سه رتبه: برتر با اهدای لوح تقدیر با امضای ریاست محترم جمهوری وقت، برگزیده با امضای وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت و تشویقی با امضای رئیس هیأت امنا و ریاست دبیرخانه دین‌پژوهان کشور تجلیل و حمایت مادی و معنوی شده است.

        در طول 9 دوره برگزاری این مراسم 39 اثر پژوهشی دینی حائز رتبه برتر، 108 اثر رتبه برگزیده و 34 اثر رتبه تشویقی شده و مورد حمایت مادی و معنوی قرار گرفته‌اند. ‌و از این میان 26 اثر به طور ویژه با اهدای لوح تقدیر ریاست محترم جمهوری وقت جناب حجت‌الاسلام آقای خاتمی تجلیل شده است.

          3. برگزاری بیست نشست علمی و تخصصی و جلسات نقد و نظریه‌پردازی با حضور دین‌پژوهان، پژوهشگران حوزه و دانشگاه و صاحبان آثار دینی و منتقدان آثار. عناوین برخی از نشست‌ها عبارت است از:

            ـ کتاب دینی و دانشجو   ـ بررسی نقش آثار مکتوب دینی در فرهنگ جامعه ایران ـ بررسی مشکلات پژوهشگران حوزه دین و مراکز پژوهشی دینی ـ بررسی تعامل دو فرهنگ شیعی و ایرانی در خراسان ـ جهانی‌شدن و حکومت جهانی موعود ـ جهانی‌شدن و ارزش‌های دینی ـ جهانی‌شدن و دین؛ فرصت‌ها و چالش‌ها ـ بررسی مبانی مالکیت فکری با تأکید بر مبانی نظری ـ جایگاه شورا در حکومت اسلامی ـ جلوه های اخلاقی در نهضت حسینی ـ اعتبارسنجی و نقد برخی از منابع و مقاتل عاشورایی ـ آسیب‌شناسی اخلاقی پژوهش‌های عاشورایی ـ اهداف، رویکردها و عوامل زمینه‌ساز قیام امام حسین(ع)، - نقد وبررسى اعلام الهدایه- بیدارى اسلامى از منظر سیدجمال الدین اسد آبادى- پژوهشى در تاریخ وفات وشهادت وولادت معصومین ع -نقش بانوان در نهضت حسینى- نقش هاشمیان در نهضت حسینى...........

                                                 ارکان موسسه

             مدیر مسئول:دکتر آیت پیمان.         رئیس هیئت علمى: دکتر محمد جواد صاحبى

            - اعضای هیئت مدیره دین پژوهان

            محمدجواد صاحبی-رئیس هیئت مدیره-

            مهدی مهریزی- عضو

            محمد مهدی احمدی-عضو

            سهراب حمیدی -عضو

            آیت پیمان  - عضو هیئت مدیره ومدیرعامل

            - اعضای هیئت امناء دین پژوهان کشور:

            محمد جواد صاحبی - عضو هیئت امناء

            مهدی مهریزی - عضو هیئت امناء

            احمد مبلغی - عضو هیئت امناء

            آیت پیمان - عضو و مدیر عامل

            مصطفی دلشاد تهرانی - عضو هیئت امناء

            محمد مهدی احمدی- عضو هیئت

            - اعضای شورای علمی دین پژوهان کشور:

            دکتر محمد جواد صاحبى -رئیس شورا

            دکتر مهدی مهریزی - عضو شورا

            دکتر سید علی عماد - عضو شورا

            استاد احمد مبلغی - عضو شورا

            دکتر علیرضا اعرافی - عضو شورا

            استاد محمد عبداللهیان - عضو شورا

            دکتر قاسم جوادی - عضو شورا

            دکتر احمد واعظی - عضو شورا

            دکتر سید حسن اسلامی - عضو شورا

            استاد مسعود آذربایجانی - عضو شورا

            استاد کاظم قاضی زاده - عضو شورا

            دکتر عبد الرضا ایزد پناه - عضو شورا

            دکترمحمد مهدی احمدی - عضو شورا

             دکتر آیت پیمان -  عضو شورا


            ارتباط با مؤسسه علمی دین پژوهان کشور.

            دفتر مرکزی قم:

            نشانی: قم، میدان رسالت، بلوار سمیه، شماره 27

            تلفن: 37834536 ـ 025

            نمابر: 37835397 ـ 025

            پست الکترونیک

            ayat.peyman@Gmail.com

            info@dinpajoohan.com

             وب سایت:www.dinpajoohan.com

            دفتر تهران:

            نشانی: تهران، خیابان ولیعصر، پارک ساعی، برج سپهر ساعی، طبقه یازدهم

            تلفن: 88103641 ـ021

            نمابر: 88103642 ـ 021

            • دبیرخانه دین پژوهان
            ۰۲
            ارديبهشت

            استان قم نیازمند نگاهی ویژه

            اشاره:

            مطلب حاضر با بذل عنایت جناب آقای آیت پیمان ، قائم مقام اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلا‌می استان قم، چاپ شده است. ضمن تشکر از ایشان، این مقالهرا می خوانیم.

            در سال 1375 با عنایت خاص مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ،‌دولت جمهوری اسلا‌می و مجلس شورای اسلا‌می لا‌یحه قانونی تأسیس استان قم تصویب شد. استان شدن قم با نگاهی ویژه و جدای از شاخصهای معمول درتقسیمات کشوری تحقق یافت؛‌زیرا در آن زمان جمعیت، وسعت، شهرها و بخش های تابعه،‌تولیدات، درآمدها،‌صنایع و معادن، اوضاع اقلیمی و فرهنگی استان قم در شاخص های تقسیمات کشوری به نصاب قانونی نمی رسید؛ اما براساس مستندات،‌مذاکرات و دفاعیاتموافقاناستان شدنقم،‌قانونگذاران، ابعاد ویژهِ‌استان قم و امتیازات خاص انحصاری این استان را بر شاخص های متداول ترجیح دادند و در واقع، اقدام به تأسیس یک «استان شهر» ویژه به عنوان مرکز، پایگاه و محور توسعهِ دینی و فرهنگی کشور کردند که انتظار می رفت این نگاه ویژه در همهِ‌دوره های برنامه ریزی کشور،‌نصب العین تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان قرار گیرد.

            قدر مسلم، اگر چه آنان تهران را پایتخت اداری و سیاسی می دانستند، اما قم را در منظر جهانی با یک نگاه اصولی به عنوان پایتخت دینی و فرهنگی جمهوری اسلا‌می تلقی نمودند و پایگاه معنوی و خاستگاه اصلی انقلا‌ب اسلا‌می را شایسته و سزاوار توجه جدی دولت برای توسعه و تحول و دگرگونی در عمران شهری و روستایی و زیبا ، سالم و بهینه سازی در تمامی ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، انتظامی وامنیتی دانستند که انتظار می رفت این نگاه ویژه در همهِ‌سال ها و در تمامی دوره های برنامه ریزی کشور در همهِ‌سطوح تصمیم سازی و تصمیم گیری در دولت و مجلس ودستگاههای ستادی و اجرایی مورد توجه خاص قرارگیرد. در یک کلا‌م، قم استان شد تا آرزوی دیرینهِ‌ایجاد یک شهر الگو، در حکومت اسلا‌می تحقق یابد.

            اکنون مسلمانان جهان و گردش گران خارجی و رجال سیاسی و دینی که به ایران سفر می کنند و با اشتیاق و کنجکاوی خواهان دیدار از شهر پرآوازه و نام آشنای قم می شوند،‌از بدو ورود،‌واقعیت های عینی را با انتظارات و اطلا‌عات قبلی خود کاملا‌ً متضاد می بینند.

            نگارنده در موارد متعددی در ملا‌زمت و راهنمایی تعدادی از وزرا و شخصیت های فرهنگی و علمی کشورهای اسلا‌می در بازدید از اماکن مختلف شهر و ملا‌قات با شخصیت های حوزوی، شاهد بهت و حیرت آنان از مشاهدهِ‌ناهنجاری و فرسودگی بافت قدیمی مرکز شهر، نابسامانی صنوف اطراف حرم، آلودگی محیط،‌عدم بهداشت و فرهنگ نامقبول و نامطلوب تردد عابران و رانندگان و تداخل ترافیک سواره و پیاده و ازدحام دست فروشان بوده است.

            آنها قبل از ورود به قم در خیال خویش آمادهِ مشاهده و بازدید از خیابان هایی با نمادها و الگوهای معماری اسلا‌می (حداقل معماری اصیل ایرانی) توا‡م با نظم و پاکیزگی و بهداشت مورد نظر اسلا‌م هستند. آنان انتظار دارند وقتی وارد مرکز علم و اجتهاد و مرکز فقه شیعه می شوند، شهری را ببینند که حکم دانشگاه بزرگ اسلا‌می را دارد و کوی و برزن آن، مظهر محیط ایده آل علمی و آموزشی است. آنها می دانند که این شهر، مسکن و مأوای ده ها شخصیت بزرگ دینی از اعاظم مراجع تقلید و اساتید حوزه ودانشگاه و رجال مملکتی و هزاران نفر از مدرسان و محققان و فضلا‌ و ده ها هزار نفر از طلا‌ب علوم اسلا‌می است؛ لذا قبل از ورود ،‌گمان قطعی دارند که حداقل به دومین شهر توسعه یافته و تجهیز شده کشور اسلا‌می وارد خواهند شد. ولی دریغ و افسوس که در مقابل، فقط توجیهات ناگزیر و لا‌بد و جواب های مبهم و نامطمئن ما را می شنوند و بر تعجب و حیرتشان افزوده می شود!

            مگر تا چند سال می توانیم گناه عقبماندگی و توسعه نایافتگی و محرومیت های مزمن قم را به گردن سیاست اسلا‌م ستیزی رژیم ستم شاهی بگذاریم؟ باید توجه داشت که دستاوردهایعظیم انقلا‌ب اسلا‌می و خدمات ارزندهِ‌جمهوری اسلا‌می و تحولا‌ت بعد از انقلا‌ب اسلا‌می در همه زمینه های فرهنگی،‌ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی در مقایسه با قبل از انقلا‌ب را انکار نمی کنیم و البته قدردان نعمت های موجود هستیم. اما این حقیقت را نباید پنهان کرد که قم به دلیل تداوم نیافتن نگاهی که باعث استان شدنش بود،‌بیش از آنکه از مزایای استان شدن بهره مند شود،‌از عوارض و مضرات آن لطمه دید؛ از جمله مهاجرت بی رویه و انفجار جمعیت، نرخ بالا‌ی بیکاری و جهش آماری جویندگان کار و رشد سرسام آور مشاغل کاذب. همچنین تورم وگرانی،‌به خصوص در بخش زمین و مسکن در کنار کمبود فضاهای آموزشی، فرهنگی،‌هنری ،‌تفریحی و ورزشی و کمبود فضای سبز،‌عارضه ها و بحران های پیدا و پنهانی را به قم تحمیل کرده است.

            به یقین اگر آن نگاه ویژه به قم تداوم مییافت ، لا‌جرم بایستی شاهد رخدادها و اتفاقاتی در برنامه های دولت، مجلس و قوه قضاییه به شرح زیر می بودیم:

            1. انتخاب مدیران استان قم همواره از لحاظ تجربه، تعهد، تخصص،‌کارآیی ، ‌توانمندی و دانش اجرایی ،‌دست کم از میان دومین ردهِ‌مدیران برجسته کشور (بعد از حوزه های ستادی وزارتی)‌انجام می گرفت و در همهِ‌ نهادها، سازمان ها و ادارات کل، مدیران و معاونان و کارشناسان برجسته حضور می یافتند. در نتیجه شاهد تفاوت فاحشی بین مجموعهِ‌مدیریت قم با سایر استان های کشور می شدیم.

            2. هر یک از وزیران محترم دولت، دستگاه اجرایی خود در استان قم را پیشانی وزارت خویش تلقی می کرد و توجه خود را در برنامه ریزی و پیگیری، به طور جدی به قم معطوف می کرد و این استان ویژه را فقط یکی از استان های کوچک و کم ظرفیت در حوزهِ کار خود نمی دید؛‌بلکه این شهر را مهم ترین حوزهِ‌مأموریت و مسؤولیت خویش می پنداشت و سعی و همت خود را در این جهت به کار می برد.

            3. دولت و مجلس و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در تخصیص اعتبار و توزیع بودجه های ملی واستانی و تسهیلا‌ت بانکی،‌حساب قم را از شاخص های متداول و معمولی بودجه جدا می ساختند و بودجه های آن را بر اساس مساحت، ‌جمعیت، شهر و بخش و آمارهای عمومی تعیین نمیکردند؛‌بلکه برای برون رفتن قم از وضعیت کنونی،‌به طور ویژه اعتبار تخصیص می دادند و مشخصاً برنامه و بودجهِ‌قم را تنظیم و سازوکاری ویژه برای نظارت و پیگیری تعیین می کردند.

            4. وزارتخانه های مربوط،‌محور توسعهِ‌قم را «توسعهِ‌فرهنگی و آموزشی» ترسیم می کردند و برنامه های خود را حول این محور در نظر می گرفتند و صنایع بزرگ و کوچک و کارگاه های تولیدی و طرح های اشتغال زا و تسهیلا‌ت بانکی را به سمت تقویت و حمایت بخش فرهنگی، هنر،‌گردشگری،‌زیارتی و بخش آموزش سوق می دادند و از رشد بی رویه صنایع و مشاغل نامربوط با توسعهِ فرهنگی جلوگیری می کردند.

            5. مسؤولا‌ن امر با قاطعیت و جدیت و با اعتماد به نفس در مقابل افکاری که سعی در عادی جلوه دادن قم و القاء ‌تفاوت نداشتن آن با سایر شهرهای کشور دارند (و در پی آن،‌زمینهِ‌بروز و ظهور مظاهر مختلف آزادی های کاذب و مصنوعی فردی و اجتماعی و فعالیت های رایج فرهنگی، هنری و ورزشی نامتناسب با شؤونات شهر مقدس و حریم معنوی قم را مطابق الگوی شهرهای مشکل دار کشور فارهم می کنند. و گاهی نیز فراتر می روند)،‌ایستادگی و پایداری می نمودند و قاطعانه و صریح اعلا‌م می کردند که «قم بایستی با سایر شهرهای کشور تفاوت داشته باشد و زندگی در حریم آن،‌شؤونات و الزامات خاص خود را دارد» و با ایمان راسخ به روایات و احادیث معتبر در مورد قم، بر این اعتقاد استوار می ماندند و تحت تأثیر جوسازی های آگاهانه یا ناآگاهانه، قرار نمی گرفتند.

            6. مدیران استانی در عزل و نصب ها و جذب نیروی انسانی و تقویت بنیهِ کارشناسی و تخصصی استان و بهبود ساختار تشکیلا‌ت اداری، ملا‌ک های حقیقی اعم از تعهد دینی،‌تخصص،‌تجربه و کارآیی و اخلا‌ق را به طور جدی اعمال می کردند؛‌در آن صورت ادارات و نهادهای قم از این حیث در جایگاه اول کشور قرار می گرفت.

            به امید آن که آب رفته به جوی باز گردد... .

            • دبیرخانه دین پژوهان
            ۲۹
            فروردين

            اخبار افق    شماره خبر: ٣٣٣٧٤٦     ١٣:٢٧ - 1392/10/18      نسخه چاپی     ارسال به دوست


               

              

              بایسته‌ها و چالش‌های عرصه دین‌پژوهی

               بسیاری از ناشران، چاپ کتاب‌های طلسم، طالع‌بینی و خرافه‌انگاری را بر چاپ اثری پژوهشی که در پی شکافتن و بازشناسی حقیقت‌ها و باورهاست، ترجیح می‌دهند! چنین فضایی، مؤلفان را به سوی کارهای بازاری و عامه‌‌پسند می‌کشاند که خطری بسیار بزرگ در امر پژوهش و نگارش است. خبرنگار خبرگزاری حوزه در گفت‌وگو با آقای آیت پیمان، رئیس دبیرخانه دین‌پژوهان کشور، به بررسی اولویت‌ها و ضرورت‌های دین‌پژوهی و هم‌چنین موانع و مشکلات این ... 


            بسیاری از ناشران، چاپ کتاب‌های طلسم، طالع‌بینی و خرافه‌انگاری را بر چاپ اثری پژوهشی که در پی شکافتن و بازشناسی حقیقت‌ها و باورهاست، ترجیح می‌دهند! چنین فضایی، مؤلفان را به سوی کارهای بازاری و عامه‌‌پسند می‌کشاند که خطری بسیار بزرگ در امر پژوهش و نگارش است.

            خبرنگار خبرگزاری حوزه در گفت‌وگو با آقای آیت پیمان، رئیس دبیرخانه دین‌پژوهان کشور، به بررسی اولویت‌ها و ضرورت‌های دین‌پژوهی و هم‌چنین موانع و مشکلات این عرصه پرداخته که مشروح آن تقدیم خوانندگان محترم افق‌حوزه می‌شود.

             

            دبیرخانه دین‌پژوهان کشور با چه هدفی تشکیل شد؟

            پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل شرایط ویژه کشور و وجود برخی اولویت‌ها و ضرورت‌ها، توجه عمده پژوهشگران معطوف به تأمین نیازهای ناشی از شرایط ویژه انقلاب و جنگ بود. لذا پژوهش در ابعاد گوناگون آن تحت‌الشعاع مسایل مذکور قرار داشت. پس از پایان جنگ و عادی شدن اوضاع و بازنگری در نیازها و اولویت‌ها، تحول در عرصه‌های گوناگون نیز اجتناب‌ناپذیر می‌نمود، به‌خصوص در زمینه پژوهش‌های دینی که در شرایط جدید در قالب نهادهای سنتی و مدنی شکل تازه‌ای به خود گرفت و از نابسامانی، موازی‌کاری، ناهماهنگی و عدم تناسب با مقتضیات زمان رنج می‌برد. از این‌رو نخستین « کنگره دین‌پژوهان» به پیشنهاد اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم و با حمایت وزارت فرهنگ وارشاد اسلامى، با حضور اندیشمندان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه در آذرماه 1378 برگزار شد.

             در آن کنگره موانع، مشکلات، آسیب‌ها و بایسته‌های پژوهش دینی مورد بحث و بررسی و تبادل نظر قرار گرفت. رهیافت‌های این کنگره، ضرورت هماهنگی، بهینه کردن اطلاع‌رسانی، پشتیبانی از دین‌پژوهی و مشکلات فراروی آن را در مراکز دین‌پژوهی و دین‌پژوهان آشکار ساخت. از این رو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای عمق‌بخشی به گسترش فرهنگ دینی، طرح تشکیل دبیرخانه دین‌پژوهان کشور را در دستور کار خود قرار داد. متعاقب آن تصمیم، دبیر و شورایی مرکب از مسئولان نهادهای پژوهشی و پژوهشگران دینی از سوی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان «شورای برنامه‌ریزی دین‌پژوهان کشور» منصوب شدند و دبیرخانه در سال 1378 کار خود را رسماً آغاز کرد.

            این نهاد تا سال 1385 کاملا فعال بود و سالانه توافق‌نامه‌ای مبنی بر حمایت وزارت ارشاد با این وزارتخانه داشت، ولى در آغاز دولت نهم، به دلیل افزایش اختلاف سلایق با دولتمردان ذیربط، همکارى‌هاى وزارت ارشاد اسلامى قطع و راکد شد، نهایتاً دبیرخانه از دولت منفک و به صورت هیئت امنایی و غیر دولتى ثبت گردید. ولى باز هم به دلیل عدم حمایت تا پایان دولت دهم فعال نشد. اکنون با روی کار آمدن دولت یازدهم، مجدداً در صدد فعال‌سازى آن برآمده‌ایم.

             

            زمینه‌های فعالیت این دبیرخانه چگونه تعریف شده است؟

            دبیرخانه از آغاز تأسیس، اهدافی چون اطلاع‌رسانی به محققان و مراکز دین‌پژوهی برای شناسایی اولویت‌ها و نیازهای پژوهشی دینی؛ زمینه‌سازی جهت ایجاد هماهنگی میان مراکز پژوهشی و پژوهشگران دینی؛ یافتن راه‌کارهای قانونی برای حمایت از محققان و مراکز دین‌پژوهی و توسعه و ترویج آن‌ها؛ برنامه‌ریزی برای تأسیس مراکز و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تخصصی دینی؛ داورى علمى و معرفى پژوهش‌ها و پژوهشگران برتر و هم‌چنین الگو دهى در عرصه دین‌پژوهى را در دستور کار خود قرار داد.

             

            حوزه دین‌پژوهی ایران را در مقایسه با دنیای غرب چگونه ارزیابی می‌کنید؟

            این یک حقیقت است که پژوهش‌های دینی باید بر اصول علمی استوار بوده و به‌دور از جنبه‌های احساسی و تبلیغی انجام گیرد. پژوهش در کشور ما هنوز بسیار نحیف است که در این مقوله، دید علمی و نگرش محققانه و اصولی کمرنگ است. چنان‌که هنوز بر بسیاری از مراکز پژوهشی کشور ما فرهنگ سنتی حاکم می‌باشد و هنوز پژوهش‌های میدانی نتوانسته راهی باز کند؛ لذا از پژوهش‌‌های کتابخانه‌اى چندان فراتر نرفته‌ایم. با چنین ضعف‌هایی است که صراحتاً می‌توانیم بگوییم که در حوزه دین‌پژوهی حداقل نیم‌قرن از دنیای غرب عقب هستیم. البته روش‌های پژوهش، به تازگی مورد توجه قرار گرفته و در دهه کنونى به‌خصوص سال‌هاى اخیر، شاهد رشد، توسعه و ارتقای در این حوزه هستیم. نسلی از پژوهشگران دینی، تربیت شده‌اند که با آشنایی و آگاهی از دانش جدید و هم‌چنین روش‌های علمی و نیازهای زمان و با استفاده از ابزار و تکنولوژى نو، وارد این عرصه گردیده‌اند، که مسلماً این موج نو اگر درست هدایت و مدیریت نشود، آسیب‌پذیرشده و به بیراهه کشیده خواهد شد.

             

            موانع و مشکلات دین‌پژوهی در کشور چیست؟

            محققان و مؤلفان صاحب نگرش علمی و دینی، با مشکلات جدی روبرو هستند. سرمایه‌گذاری در مورد چاپ کتاب‌های علمی و دینی با توجه به این‌که مخاطبان این‌گونه کتاب‌ها، قشری خاص هستند، بسیار کم است. حق تألیف مؤلفان این آثار نیز نسبت به دیگر کتاب‌‌ها بسیار اندک و شانس چاپ آثارشان نیز کمتر است. متأسفانه هنوز بسیاری از ناشران، چاپ کتاب‌های طلسم، طالع بینی و خرافه انگاری را بر چاپ یک کتاب پژوهشی که در پی شکافتن و بازشناسی حقیقت‌ها و باورهاست، ترجیح می‌دهند!

            چنین فضایی مؤلفان را به سوی کارهای بازاری و عامه‌پسند می‌کشاند که این خطری بزرگ است و رفع این معضلات نیازمند عزم جدی است. از طرف دیگر امروزه، انگیزه‌های معنوی به‌خصوص در سطوح عالی و مدیران علمی و فکری جامعه، کاهش یافته و امور، بیشتر با معیار مادی سنجیده می‌شوند و این افول انگیزه‌های معنوی در کسب و تولید علم، بسیار ملموس است؛ به‌گونه‌ای که طبق آمار موجود، از هر 5 نفر عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها فقط یک نفر به تحقیق و پژوهش می‌پردازد و از این پژوهش‌ها تعداد بسیار کمی دارای موضوعات ابتکاری می‌باشد و این مسئله، زنگ خطری برای جامعه علمی و به‌ویژه دینی است. آفت مهم دیگر، سیاست‌زدگی است. متأسفانه امروز از دریچه منافع حزبی، سیاسی و جناحی به مسایل نگریسته و تحلیل می‌شود و برخی از سیاست‌مداران و سیاست‌زدگان، با شگردهایی بر جامعه علمی تأثیر می‌گذارند و پژوهش‌های سستی را به نام دین منتشر می‌کنند. در گذشته، علمایی مانند علامه طباطبایی، شهید مطهری و شهید بهشتی رحمة‌الله‌علیهم و... جلوی این‌گونه مسایل را می‌گرفتند، امروز هم باید با این آفت مقابله شود.

            مشکل بزرگ‌تر، نقد‌گریزی است و برخی از مدعیان دین‌مداری، از پرسش، چالش و نقد می‌ترسند. نظرهای مخالفین خود را بر نمی‌تابند و در برابر آن‌ها با عصبانیت و بی‌حوصلگی به موضع‌گیری می‌پردازند.

            همین فقدان سعه صدر مدیران، از موانع بزرگ دین‌پژوهی است.

             

            آیا پژوهش‌های دینی مطابق با نیازها و ضرورت‌های واقعی جامعه است؟

            مسلماً نه! البته این بدان معنا نیست که کاری صورت نمی‌گیرد، چون ده‌ها و صدها مؤسسه پژوهشی در حوزه دین فعال هستند و هر کدام تلاش می‌کنند که پرسش‌ها و چالش‌هایی را پوشش دهند. اکنون در بخش فقه و حقوق، فلسفه و کلام، پژوهش‌های حدیثی و قرآنی و تاریخ و سیره، کارهای بزرگ و مفیدی انجام می‌شود، اما نظر به گستردگی شبکه ارتباطات جهانی، این تلاش‌ها پاسخ‌گوی پرسش‌ها، شبهات و چالش‌های معاصر نیست و باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و نظم و مدیریت بهتر، اطلاعات بیشتر و به‌روزتری را تدوین کنیم. ما هم از نظر داخلی و برای حکومت دینی و نهادهای تشکیل‌دهنده آن و هم‌ به‌جهت حضور نسلی پرنشاط و پرسشگر برای رویارویی با هجوم گسترده و بی‌امان مخالفان، منتقدان و معاندان و نیز تحقق مطالبات حق‌جویان، باید پیوند و ارتباط خود را با دستاوردهای دین‌پژوهی دنیای غرب و عرب بیشتر کنیم؛ البته به اقتباس بسنده نکنیم و به تولید آثار عمیق و مفید و راه‌گشا بپردازیم.

             

            بسیاری از محققین معتقدند نواندیشی دینی و احیای تفکر دینی در شرایط کنونی یک ضرورت است، نظر شما در این‌باره چیست؟

            این موضوع مطلب تازه‌ای نیست، ما همیشه برای ایجاد شادابی، طراوت و همگام کردن معرفت دینی با مقتضیات زمان، نیاز به بازخوانی متون، نصوص دینی، برداشت‌ها و فهم جدیدی از اسلام داریم. ادعای جاودانگی و جهانی بودن این دین را باید با ارائه درست و دقیق و تفسیرهای مناسب از آن اثبات کرد. دانشمندان و علمای دینی ما در گذشته به‌ویژه در نیم‌قرن اخیر، در تماسی نزدیک با روشنفکران و فرهیختگان جامعه و دنیا، ابتکار عمل را در دست می‌گرفتند و گروه‌های مخالف و معاند را با دلیل و برهان، منفعل کرده و به حاشیه می‌راندند. اما متأسفانه اکنون عرصه قدرت و سیاست، مجال ژرفایی و خلاقیت علمی و عملی را از نخبگان دینی گرفته و به همین جهت، برخی منفعلانه در پی حوادث جزیی، مصالح کلی را به مسلخ می‌کشند.

             

            در حال حاضر اولویت‌های پژوهشی دینی در کشور چیست؟

            تشخیص نیازها و اولویت‌ها، تنها با به کار بستن روش‌های علمی میسر است. ما می‌بایست از پژوهش‌های میدانی در این زمینه بهره‌مند شویم، گرچه پژوهش‌های برون‌دینی که از مراکز و استان‌های مختلف به دبیرخانه ارسال می‌شود، تا حد زیادی به این مهم کمک می‌کند، گرچه بی‌تردید این مقدار کافی نیست و باید برنامه‌ریزی علمی دقیق‌تری طراحی شود، که البته، مستلزم حمایت متولیان امور دینی و مدیران و مقامات بلند‌پایه نظام اسلامی است؛ ولی اجمالاً تحقیقات به عمل آمده، نشانگر آن است که برخی از پرسش‌ها، بازتاب رفتارهای نامناسب گروهی از مدعیان است که با نام دین، سلیقه‌ها و منش‌های خود را بر جامعه تحمیل می‌کنند و چهره خشن و ناخوشایندی از اسلام برای نسل امروز به تصویر می‌کشند.

            شماری از پرسش‌ها نیز عکس‌العمل نابهنجاری‌های جامعه و ناکارآمدی برخی از نهادهای رسمی است. البته آن‌چه که افراد و طیف‌های فکری و فرهنگی بیگانه از طریق شبکه جهانی ارتباطات در اشکال گوناگون پراکنده می‌سازند در این زمینه بی‌تأثیر نیست. لذا پرسش‌های برآمده از این نابهنجاری‌ها، بدرفتاری‌ها و ناکارآمدی‌ها، پاسخ علمی و برداشتن گام‌های جدی در اصلاح عمل اجتماعی می‌طلبد. اما شماری از پرسش‌ها نتیجه تحولات دنیای مدرن، و ورود فرهنگ‌های بیگانه و یا زاییده کنجکاوی‌های ذهن بشر است و نیاز به پاسخ علمی و تخصصی دارد.

             

            دبیرخانه دین پژوهان چه طرح‌ها و برنامه‌هایی را در دستور کار دارد؟

            تداوم برگزاری کنگره دین‌پژوهان با عنوان موضوعات تخصصى ضرورى و مورد چالش در عرصه علمى و معرفتى، برگزاری مراسم سالانه تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین و انتخاب پژوهش دینی برگزیده سال، برگزاری نشست‌های علمی تخصصی در قم و دیگر استان‌ها و در مراکز اسلامى و دانشگاه‌هاى خارج کشور، انتشار مجموعه مقالات و سخنرانی‌های نشست‌ها و کنگره‌های دبیرخانه، حمایت از پژوهش‌های دینی کاربردی و انجام پژوهش‌هاى میدانى، زمینه‌سازی جهت حضور فعال محققان دینی در عرصه‌های مورد نیاز کشور، راه‌اندازی بانک اطلاعات جامع پژوهشگران فعال حوزه دین‌پژوهی کشور، تعامل و همکارى علمى با مراکز پژوهشى حوزه‌هاى علمیه و دانشگاه‌هاى ایران و جهان، آموزش پژوهشگران دینى با رویکرد به روش‌ها و ابزار و شبهات جدید و ادامه انتشار خبرنامه دین‌پژوهان، از مهم‌ترین برنامه‌های دبیرخانه می‌باشد.

             


            • دبیرخانه دین پژوهان
            ۲۴
            فروردين

            آیت پیمان:  اهداف و وظایف شورای دین پژوهان در اساسنامه  ترسیم شده و یک کلیاتی دارد که من موارد اساسی و کلیات آن رابیان میکنم که مؤسسه ای است دائمی، عمومی و عام المنفعه، غیر سیاسی، غیرصنفی، با تابعیت و سرمایة ایرانی و شخصیت حقوقی و مالی مستقل و غیرانتفاعی، که در اجرای تمام فعالیت های ملی و بین المللی خود تابع قوانین و مقررات مصوب جمهوری اسلامی ایران است. در اساسنامه به اهداف به صورت اجمالی و به وظایف به صورت مشروح تری اشاره شده است، اهداف شامل 4 بند است:

            1- اطلاع رسانی به محققان و مراکز دین پژوهی جهت تعمیق و شناسایی اولویت ها و نیازهای پژوهشی دینی.

            2-زمینه سازی جهت ایجاد هماهنگی میان مراکز دین پژوهی و پژوهشگران دینی .

            3-یافتن راهکارهای قانونی برای حمایت از محققان و مراکز دین پژوهی.

            4-برنامه ریزی برای تأسیس مراکز و پایگاه ها ی اطلاع رسانی تخصصی دینی.

            اما وظایف در 14 بند لحاظ شده است که اجمالاً عبارت است از:

            1.   برگزاری کنگره ها و نشست های علمی با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی در جهت اهداف دبیرخانه.

            2.   برگزای مراسم تجلیل از پژوهشگران برتر حوزه دین و معرفی آثار برگزیده دین پژوهی سال.

            3.   انتشار خبرنامه و منشورات مورد نیاز متناسب با اهداف و وظایف دبیرخانه.

            4.   انجام پروژه های مطالعاتی و تحقیقاتی جهت شناسایی وضعیت دین پژوهی در داخل و خارج از کشور.

            5.   برقراری ارتباط و تبادل نظر و آثار با دیگر مراکز و مؤسسات علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین المللی.

            6.   همکاری با مراکز ملی و بین المللی در برپایی مراسم ها و نمایشگاه های علمی و فرهنگی.

            7.   کوشش در ایجاد فضاهای مناسب و تهیه امکانات لازم و عرضه خدمات شایسته برای گردهمایی و کفتگو و تبادل آرا و تجربیات علاقه مندان به فرهنگ و هنر دینی در سطوح ملی و بین المللی.

            8.   کوشش در ایجاد و گسترش پایگاه ها و شبکه و روش های فنی پیشرفته در امر اطلاع رسانی در حوزه دین پژوهی و تسهیل شرایط بهره برداری عموم علاقه مندان از آنها و نیز عرضه خدمات مشورتی به پژوهشگران دینی.

            9.   مشارکت و سرمایه گذاری در تهیه، تدوین، اجرا و انتشار طرح ها و آثار مطالعاتی، تحقیقاتی، فرهنگی و هنری در موضوعات مختلف مرتبط با عرصه دین پژوهی.

            10.                      برنامه ریزی و برگزاری کارگاه های علمی و تحقیقی در سطوح مختلف در حوزه دین پژوهی و همکاری با مراکز و مؤسسات دولتی و غیردولتی در این زمینه.

            11.                      کوشش در فراهم آوردن امکانات و تسهیلات رفاهی برای عموم پژوهشگران دینی و خادمان این حوزه از روش های مجاز و مناسب.

            12.                      تمهید زمینه های مناسب و انجام اقدامات لازم برای جلب مشارکت و جذب سرمایه و اعتبارات و تسهیلات مالی و تجهیزاتی با توجه به ضوابط و مقررات مربوط.

            13.                      سرمایه گذاری و مشارکت در تأسیس و راه اندازی مراکز و فعالیت های علمی و فرهنگی و هنری در این حوزه در داخل و خارج کشور در چهارچوب مقررات.

            14.                      برای هر گونه فعالیت در موضوع این اساسنامه با تأیید مجوزهای لازم از مراجع ذیربط باید اقدام شود، بعد وظایف هیأت موسس گفته شده و بعد هم وظایف هیأت امنا و هیأت مدیره ذکر شده است که همان وظایف معمول و مشابهی است که در ارکان همه سازمان ها و مؤسسات وجود دارد و در ادامه نحوه تعیین مدیرعامل و هیأت مدیره را تعیین کرده است و بعد تحت عنوان هیأت علمی نام برده شده است که منظور همان شورای دین پژوهان است.

            در ماده 12 آمده است که هیأت علمی دبیرخانه مرکب از هفت تا ده نفر از شخصیت های علمی و صاحبنظران و محققان در حوزه دین پژوهی است که به پیشنهاد مدیر عامل (دبیر) و تأیید هیأت مدیره، برای مدت سه سال انتخاب می شوند و انتخاب مجدد آنان بلا مانع است.

            ماده 13) هیأت علمی بر امور فرهنگی و علمی دبیرخانه نظارت خواهد داشت و تصمیمات آن، در صورت عدم مغایرت با آیین نامه ها و شیوه نامه های مصوب دبیرخانه، با اکثریت آرا معتبر و توسط مدیرعامل (دبیر) قابل اجراست.

            ماده 14) هم وظایف هیأت علمی که همین شورای مذکور است را به این صورت بیان کرده است:

            1.   شناسایی و پیشنهاد محققان و صاحبنظران و دعوت آنان به همکاری از طریق مدیرعامل (دبیر)

            2.   شناسایی و گزینش کتاب ها و پژوهش های برگزیده از میان آثار منتشر شده در هر سال و اعلام آنها به هیأت مدیره برای معرفی در مراسم تجلیل از پژوهشگران برتر دینی سال.

            3.   بررسی و ارزیابی و تأیید علمی برنامه ها و آثار دبیرخانه

            4.   بررسی زمینه های مشارکت علمی و فرهنگی با سایر مؤسسات و مراکز ذی ربط در داخل و خارج از کشور.

            5.   بررسی و تصویب آیین نامه ها و شیوه نامه های علمی و تحقیقی دبیرخانه.

            6.   بررسی و تأیید طرح های پژوهشی دبیرخانه

            7.   نظارت بر تهیه و نشر آثار علمی و تحقیقی دبیرخانه

            در واقع شورا برای همه امور مذکور تصمیم گیرنده است و همه برنامه ها در شورا بررسی می شود.

            • دبیرخانه دین پژوهان
            ۰۹
            فروردين

             

            بسمه تعالی

            یادداشتی از سفرنامه آمریکا

            گزارشی از کرسی شیعه شناسی در دانشگاه جرج واشنگتن

            در سفرهای سه گانه ای که در سال 2013 میلادی جهت انجام دیدارها و سخنرانی های تبلیغی و بازدید از مراکز اسلامی و دانشگاهها در ایالات آمریکا داشتم با تعداد زیادی از اساتید اندیشمند و برجسته دیدار و گفتگو به عمل آوردم در دایدارهایی که با پروفسور سیدحسین نصر داشتیم در مورد کسب موافقت حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای شهرستانی برای حمایت از کرسی شیعه شناسی در دانشگاه جرج واشنگتن مذاکره شد و این مهم مورد موافقت حاج آقای شهرستانی قرار گرفت و با حمایت عالی ایشان اولین کرسی شیعه شناسی بنام امام علی (ع) توسط دانشمند گرامی دکتر نصر ایجاد شد. در سومین سفر در ژانویه 2014 به واشنگتن توفیق یافتم ضمن بازدید مجدد از دانشگاه جرج واشنگتن و ملاقات با اساتید کرسی مذکور و دکتر نصر گزارش مختصری از فعالیت های برنامه اسلام شناسی در گروه آموزشی ادیان در دانشگاه جرج واشنگتن در سال تحصیلی 2014- 2013 تهیه نمایم.

            با عنایات خداوند و لطف مدیریت مرکز آل البیت و نیز آکادمی نور یک ترم تدریس و معرفی و اشاعه میراث گرانقدر اهلبیت عصمت و طهارت با موفقیت انجام شد. الحمد ا... به مصداق «لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق» وظیفه خود میدانم که از همت بلند آقای شهرستانی و همکاری صمیمانه آکادمی نور و مدیریت محترم آن جناب دکتر حمید یزدی و سعی بلیغ آقای دکتر محمد فغفوری استاد دروس شیعه شناسی و همکار دکتر نصر در این امر مهم تشکر کنم و در عین حال گزارش اجمالی از فعالیت های سال جاری تحصیلی و ترم گذشته که خاتمه یافت و ترم دوم که با موفقیت آغاز شده است خدمتتان تقدیم دارم.

            در ترم تحصیلی پائیز در مجموع 6 دانشجو برای دوره فوق لیسانس رشته اسلام شناسی و 9 دانشجو مشخصاً برای درس تشیع پذیرفته شدند. این دانشجویان سال 3 و 4 دوره لیسانس و از رشته های متنوعی از مهندسی بیولوژی تا ادیان و روابط بین الملل و علوم سیاسی بودند. به دلیل حضور دانشجویان فوق لیسانس سطح کلاس بسیار بالا بود. به عنوان مثال 4 جلسه تنها به بحث درباره نهج البلاغه پرداخته اند و گوشه هائی از متن آن یعنی قسمتی را که به کلام، حکومت و عدالت اختصاص دارد در کلاس بررسی کرده اند. سه جلسه هم درباره عرفان و اخلاق شیعه و امامان شیعه به عنوان پیشگامان معنویت اسلامی پس از نبی اکرم (ص) بحث شده است و گوشه هائی از رساله منسوب به علامه بحرالعلوم و نیز رساله لب لباب علامه طباطبائی را هم خوانده اند. کتاب اخیر از جمله کتابهای درسی در این کرسی است.

            بحمدا... استقبال دانشجویان از این دروس بسیار دلگرم کننده است. دلیل این استقبال علاوه بر گیرائی و جاذبه حقیقت تشیع و تازگی داشتن این دروس برای آنان ناشی از ربط این مسائل به حوادث اخیر دنیای اسلام است. از آنجا که بیشتر دانشجویانی که در این دروس ثبت نام می کنند در رشته هایی چون علوم سیاسی و روابط بین الملل با مطالعات خاورمیانه تحصیل می کنند مسائل دنیای اسلام و شیعیان را در کشورهائی چون بحرین، یمن، عربستان، پاکستان و هند از نزدیک دنبال می کنند به گفته خودشان با حضور در این کلاسها وقایع اخیر را بهتر درک می کنند. چند نفر از دانشجویان در ارتش خدمت می کنند و اخیرا به مقام افسری نائل شده بودند و یک یا دو نفر هم مدتی در عراق خدمت کرده بودند. استقبال دانشجویان دوره لیسانس از دروس مربوط به تشیع بسیار دلگرم کننده است چند تن از آنان تصمیم به ادامه مطالعه در این زمینه دارند و امکان تشرف برخی از آنان هم بسیار قوی است. ارزیابی هم که از نحوه تدریس اساتید بخصوص پروفسور فغفوری و منابع و کتب مورد استفاده در این دروس به دپارتمان ارائه داده اند حقیقتاً بنده را خوشحال ساخته است.

            برنامه فوق لیسانس:

            چند نکته مهم مشخصاً درباره موفقیت برنامه فوق لیسانس باید ذکر نمایم.

             یکی از دانشجویان دوره لیسانس بنام محمدرضا حمیری که دستیار استاد فغفوری نیز هست تز خود را تحت نظر وی درباره «مفهوم عقل بر مبنای احادیث شیعه» کامل نموده است. انشاءا... چکیده ای از این تحقیق بزودی برای چاپ به چند مجله علمی ارسال خواهد شد. با تماس ها و تسهیلاتی که ایجاد شد ایشان در ترم بهار آینده برای تکمیل زبان عربی و تحقیق بیشتر در زمینه تشیع عازم  نجف اشرف خواهد شد. بنده آینده درخشانی برای این دانشجو در افق مطالعات شیعه می بینم و یقین دارم که با برخورداری از حمایت و نیز رهنمودهای صحیح علمی ایشان می توانند در آینده منشأ خدمات شایانی به علوم شیعه در غرب باشند.

            2- نریمان اعوانی دانشجوی دیگری که دو سال قبل از ایران آمده است نیز مشغول تحقیق و نگارش رساله فوق لیسانس است که با عنوان «اتحاد عقل و عاقل و معقول در آثار فلاسفه شیعه پس از ملاصدرا» به راهنمائی جناب دکتر نصر و همکاری دکتر فغفوری در شرف اتمام است. این دانشجو نیز با گرایش به رویکرد فلسفه و عرفان شیعه یقین دارم که در آینده تحقیقات عمیقی در این زمینه ها بطور کلی و در زمینه علوم شیعه بطور اخص انجام خواهد داد.

            3- دانشجوی دیگر دوره فوق لیسانس که آمریکائی الاصل و اهل کارولینای شمالی است و به اسلام و مذهب تشیع مشرف شده انتونی نورالدین آرکانجلی است که ایشان هم تز خود را زیر نظر دکتر نصر درباره مفاهیم عرفانی در آثار امام جعفر صادق(ع) در دست نگارش دارد و تا پایان ترم بهار آن را تکمیل خواهد کرد. هر سه نفر این دانشجویان در دو سال تحصیلی اخیر در سمت دستیار دکتر ففغوری انجام وظیفه کرده اند و هر سه برای دوره دکتری در دانشگاه ها وارد، پیل، پرینستون، جورج تاون و شیکاگو اقدام کرده اند و یقین دارم پذیرفته خواهند شد. در گزارش ترم بعد جزئیات بیشتری در مورد این دانشجویان به اطلاع خواهد رسید.

            تحقیقات مربوط به تشیع:

             دوشادوش ارائه و تدریس این دروس امر تحقیق نیز کماکان دنبال می شود. رساله دکتر محمد فغفوری تحت عنوان «اخلاق جنگ و صلح از دیدگاه مذهب تشیع» در 170 صفحه مورد آخرین بازخوانی قرار گرفت است و انشاء ا... حدود اواخر ماه مارس از طرف دانشگاه کمبریج چاپ خواهد شد. این رساله فصلی از کتابی عظیم و مرجع است که به بررسی اخلاق و مقررات جنگ از دیدگاه ادیان گوناگون میپردازد.

            2- علاوه بر رساله مذکور، مقاله دیگری با عنوان معنویت و عرفان شیعه در کرسی مذکور در دست نگارش است که تحقیق آن به پایان رسیده و انشاءا... در اواخر بهار در کتابی درباره میراث تشیع توسط یک موسسه تحقیقاتی در لندن چاپ خواهد شد. نسخه ای از هر دو رساله پس از چاپ به موسسه آل البیت لاحیاءالتراث ارسال خواهد شد.

            اختصاص بودجه به کرسی شیعه شناسی در دانشگاه جرج واشنگتن از بزرگترین و معتبرترین دانشگاههای آمریکا و جهان توسط حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای شهرستانی سرآغاز یک حرکت بزرگ در نشر معارف شیعه در محیط های آکادمیک جهان خواهد بود. این بودجه که در زمینه بورس تحصیلی جهت تشویق دانشجویان برای دنبال کردن رشته های مربوط به تشیع و معارف اسلام ایران و نیز برای دعوت سخنرانان و تشکیل کنفرانس در دانشگاه جرج واشنگتن تعهد شده است با پیشنهاد این جانب و تأیید آقای شهرستانی در اخیار دپارتمان اسلامی جرج واشنگتن قرار گرفته است و همتی بلند و گاهی پرثمر برای تأسیس اولین کرسی شیعه شناسی در آمریکا میباشد. جناب دکتر نصر با وجود کارهای علمی  سنگین و مسئولیت های متعددی که دارند از هیچگونه کمک و مساعدت و ارائه رهنمود در این رابطه دریغ نداشته اند و در سه سفر پیاپی که به واشنگتن داشتم با اختصاص وقت و میزبانی مهربانانه استقبال فرمودند و از گفتگو و مباحثات حضوری وی بهره فراوان بردیم.

            بی مناسبت نیست که در پایان به اظهار نظر تعدادی از دانشجویان که درباره دروس و کیفیت کلاسها به دپارتمان ابراز داشته اند اشاره کنم که طی پیام ها و یادداشت هایی کیفیت دروس و روش تدریس اساتید و بخصوص دانش و روش پروفسور نصر و دکتر فغفوری را در طرح درس و بیان معارف شیعی ستوده اند.

            نکته قابل تأمل:

            در توفیق دیدار و گفتگو با چند تن از اساتید بنام و برجسته شیعه در دانشگاههای آمریکا و مراکز اسلامی و شخصیت های روحانی که در این سه سفر پیاپی در طول سال 2013 میلادی برای بنده حاصل شد، بخصوص دیدارهای چند ساعته با استاد فرزانه دکتر احمد مهدوی دامغانی در فیلادلفیا و سه دیدار با پروفسور دکتر سید حسین نصر در واشنگتن دی سی و همچنین دکتر ایوب و دکتر مروج در نیویورک و دکتر محمد فغوری در دانشگاه جرج واشنگتن و چند تن از امامان جماعت در مساجد و مراکز اسلامی از جمله حجج اسلام آقایان مصباح زاده، عابدی، بحرینی، اسلامی، حجازی، قزوینی، سهلانی و سلامی که در ایالات واشنگتن، مریلند، نیویورک، کالیفرنیا و ویرجینیا حاصل شد. این اطلاعات به دست آمد که در طول 250 سال گذشته دهها و بلکه صدها کرسی درس بنام اسلام شناسی در دانشگاههای پرتعداد و صاحب آوازه آمریکا تشکیل شده است که امروز 170 مورد آن شناخته شده و فعال هستند اما تمامی قریب به اتفاق این کرسی ها بنام اسلام ولی مروج سلفی گری و وهابیت تدریس و ضد شیعه و مکتب حقه جعفری هستند و بسیاری از این کرسی ها به اساتید وهابی و بهایی و حتی یهودی و مسیحی و چه بسا به بعضی اساتید صهیونیست اختصاص دارد و تاکنون صاحبان فکر و اندیشه مکتب اهل بیت علیهم السلام یا موفق به گرفتن مجوز و تأسیس کرسی شیعی نبوده اند و یا تعداد معدودی که فعالیت کرده اند به علت عدم وجود حمایت و پشتیبانی مالی تعطیل و غیر فعال شده اند. با این وضعیت اقدام دکتر سید حسین نصر به تأسیس کرسی امام علی(ع) در دپارتمان تحت اشراف خویش را باید ستود و از حمایت خالصانه و سخاوتمندانه حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای شهرستانی باید قدردانی و سپاسگذاری نمود.

            امید دارم این کرسی که باید آن را جزء اولین در زمینه معارف ناب اهل بیت در آمریکا به حساب آورد باقیات الصالحات ارزشمندی شود که در آینده به برگ و بار بنشیند و درگامهای بعدی موجب تأسیس کرسی های مشابه در دانشگاههای آمریکا و دیگر کشورهایی شود که تاکنون حضور شیعه در محیط های آکادمیک آنها تا کنون زمینه سازی نشده است. یقین داریم که فعالیت علمی در محیط های دانشگاهی جهان، تأثیرش بیشتر از فعالیت های تبلیغی و ترویجی می باشد و گسترش و توسعه امیدبخش جامعه المصطفی العالمیه در خارج از کشور بارقه امیدی است که آینده روشنی را نوید می دهد، ولی تلاش مراکز به موسسات علمی و پژوهشی حوزه برای ایجاد کرسی و دپارتمان و دروس شیعه شناسی بخصوص در آمریکا و اروپا ضرورتی است که بار مسئولیت آن به مدیران حوزوی عرضه میشود و بایستی اهتمام و جد و جهد بیشتری در این باره به عمل بیاورند.

            قم – آیت پیمان – مدیر موسسه دین پژوهان کشور

            6/12/92


            • دبیرخانه دین پژوهان